მიშო საფრანგეთის წინააღმდეგ

Michaud v. France

საჩივრის ნომერი: 12323/11   PDF   summary

მოპასუხე სახელმწიფო: საფრანგეთი

გადაწყვეტილების მიღების თარიღი: 06/12/2012

შედეგი: დანარჩენი დაუშვებელია

მე-8 მუხლი არ დარღვეულა - პირადი და ოჯახური ცხოვრების პატივისცემა (მუხლი 8.1 - კორესპონდენციის პატივისცემა, პირადი ცხოვრების პატივისცემა)

განსხვავებული აზრი: არა

 

საკვანძო სიტყვები:

(მუხლი 8) პირადი და ოჯახური ცხოვრების პატივისცემა

(მუხლი 8.1) კორეპონდენციის პატივისცემა

(მუხლი 8.1) პირადი ცხოვრების პატივისცემა

(მუხლი 8.2) ჩარევა

(მუხლი 8.2) აუცილებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში

(მუხლი 8.2) დანაშაულის პრევენცია

(მუხლი 8.2) უწესრიგობის პრევენცია

(მუხლი 8.2) კანონით დადგენილი

(მუხლი 8.2) განჭვრეტადობა

(მუხლი 34) ინდივიდუალური განცხადებები

(მუხილ 34) მსხვერპლი

(მუხლი 35) დასაშვებობის კრიტერიუმი

პროპორციულობა

 

© ევროპის საბჭო/ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, 2012. წინამდებარე თარგმანი შესრულებულია ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებათა სატრასტო ფონდის ხელშეწყობით (www.coe.int/humanrightstrustfund). სასამართლოსათვის იგი სავალდებულო ხასიათს არ ატარებს. დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ საავტორო უფლებების სრული მიმოხილვა მოცემული დოკუმენტის ბოლოს.

© Council of Europe/European Court of Human Rights, 2012. This translation was commissioned with the support of the Human Rights Trust Fund of the Council of Europe (www.coe.int/humanrightstrustfund). It does not bind the Court. For further information see the full copyright indication at the end of this document.

© Conseil de l’Europe/Cour Européenne des Droits de l’Homme, 2012. La présente traduction a été effectuée avec le soutien du Fonds fiduciaire pour les droits de l’homme du Conseil de l’Europe (www.coe.int/humanrightstrustfund). Elle ne lie pas la Cour. Pour plus de renseignements veuillez lire l’indication de copyright/droits d’auteur à la fin du présent document.

 

 

საქმეზე „მიშო საფრანგეთის წინააღმდეგ“

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს (ყოფილი მეხუთე სექცია) პალატამ შემდეგი შემადგენლობით:

დინ შპილმანი, თავმჯდომარე,
მარკ ვილიგერი,
ბოშტიან მ. ზუპანჩიჩი,
ენ პაუერ-ფორდი,
ანგელიკა ნუსბერგერი,
ჰელენ კელერი,
ანდრე პოტოკი, მოსამართლეები,
და კლაუდია ვესტერდიკი, სექციის სასამართლო გამწესრიგებელი,

2012 წლის 2 ოქტომბრის (სხვა შემადგენლობით; იხილეთ ქვემოთ პარაგრაფი 7) და 20 ნოემბრის დახურული თათბირის შედეგად, ამ უკანასკნელ თარიღზე მიიღო შემდეგი გადაწყვეტილება:

 

პროცედურა

1. საქმეს საფუძვლად დაედო საჩივარი (№12323/11), რომელიც ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის (შემდეგში „კონვენცია“) 34-ე მუხლის შესაბამისად, საფრანგეთის მოქალაქემ, ბ-ნმა პატრიკ მიშომ (შემდეგში „მომჩივანი“), 2011 წლის 19 იანვარს საფრანგეთის რესპუბლიკის წინააღმდეგ სასამართლოში შეიტანა.

2. მომჩივანს წარმოადგენდა ბ-ნი ბერტრან ფავრო, ბორდოში მოღვაწე იურისტი, ხოლო საფრანგეთის მთავრობას (შემდეგში „მთავრობა“) - სახელმწიფო წარმომადგენელი, საგარეო საქმეთა სამინისტროს იურიდიული სამსახურის დირექტორი, ქ-ნი ედვიჟ ბელიარი.

3. 2011 წლის 8 დეკემბერს საჩივრის შესახებ მთავრობას ეცნობა.

4. მომჩივანმა და მთავრობამ საჩივრის დასაშვებობისა და არსებითი მხარის შესახებ მოსაზრებები წარადგინეს.

5. ევროპის ადვოკატთა ასოციაციების საბჭოებმა და იურიდიულმა საზოგადოებებმა (“CCBE”), ბრიუსელის ფრანგულენოვანმა ადვოკატთა ასოციაციის საბჭომ და ევროპის ადვოკატთა ასოციაციის ადამიანის უფლებათა ინსტიტუტმა (“EBHRI”) წერილობითი მოსაზრებების წარდგენის ნებართვა მიიღეს (კონვენციის 36-ე მუხლის მე-2 ნაწილი და სასამართლოს რეგლამენტის 44-ე მუხლის მე-3 ნაწილი).

6. საქმის ღია მოსმენა 2012 წლის 2 ოქტომბერს სტრასბურგში, სასამართლოს შენობაში გაიმართა (სასამართლოს რეგლამენტის 59-ე მუხლის მე-3 ნაწილი). 

სასამართლოს წინაშე წარდგნენ:

(ა)  მთავრობის სახელით
ქ-ნი ა.ფ. ტისიე, ადამიანის უფლებათა განყოფილების უფროსი, იურიდიულ საქმეთა დეპარტამენტი, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, თანაწარმომადგენელი,
ქ-ნი ქ. მანაქი, მდივანი დოკუმენტების შედგენის საკითხებში, ადამიანის უფლებათა განყოფილება, იურიდიულ საქმეთა დეპარტამენტი, საგარეო საქმეთა სამინისტრო, იურისტი,
ბ-ნი პ. რუბლუ, მართლმსაჯულების და ევროპული სასამართლო წარმოების სამსახურის ხელმძღვანელი, იუსტიციის სამინისტრო, იურისტი,
ბ-ნი ლ. ჟარიელი, პროფესიული რეგულაციების სამსახურის უფროსი, სამოქალაქო და სასამართლო საქმეთა დეპარტამენტი, იუსტიციის სამინისტრო, იურისტი,

ქ-ნი ფ. ლიფშიცი, მდივანი დოკუმენტების შედგენის საკითხებში, პროფესიული რეგულაციების სამსახური, იუსტიციის სამინისტრო, იურისტი,

ბ-ნი რ. უგენ-ლეთიე, მდივანი დოკუმენტების შედგენის საკითხებში, ორგანიზებული დანაშაულის, ტერორიზმისა და ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის სამსახური, სისხლის სამართლის საქმეთა და შეწყალების დეპარტამენტი, იუსტიციის სამინისტრო, იურისტი,

ბ-ნი ქ. დომინო, იურიდიული კვლევისა და საინფორმაციო ცენტრის უფროსი, Conseil d’Etat, იურისტი,

ქ-ნის. ლეროკე, მკვლევარი, Conseil d’Etat, იურისტი,

ქ-ნია. კუზინი, მრჩეველი, ევროპული და საერთაშორისო სასამართლო წარმოების სამსახური, ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრო, იურისტი;

(ბ) მომჩივნის სახელით

ბ-ნი ბ. ფავრო, ბორდოს ადვოკატთა ასოციაცია,
ბ-ნი მ. შოვე, იურისტი. 

ასევე წარდგა მომჩივანი. სასამართლომ მოისმინა ქ-ნ ტისიეს და ბ-ნ ფავროს მიმართვები და სასამართლოს კითხვებზე მათი პასუხები. სასამართლომ მოუსმინა მომჩივანსაც.

7. პალატის შემადგენლობაში იყვნენ მოსამართლეები: დინ შპილმანი, თავმჯდომარე, მარკ ვილიგერი, კარელ იუნგვიერტი, ბოშტიან ზუპანჩიჩი, ენ პაუერ-ფორდი, ანგელიკა ნუსბერგერი და ანდრე პოტოკი; და კლაუდია ვესტერდიკი, სასამართლო გამწესრიგებელი. მოგვიანებით სათადარიგო მოსამართლე ჰელენ კელერმა ჩაანაცვლა მოსამართლე იუნგვიერტი, ვისი სამსახურებრივი უფლებამოსილების ვადაც 2012 წლის 31 დეკემბერს ამოიწურა.

 

ფაქტები

I. საქმის გარემოებები

8. მომჩივანი 1947 წელს დაიბადა და ცხოვრობს პარიზში. იგი პარიზის ადვოკატთა ასოციაციისა და ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს წევრია.

9. მომჩივანი აცხადებდა, რომ ფინანსური სისტემის ფულის გათეთრებისთვის გამოყენების პრევენციის მიზნით ევროკავშირმა ზედიზედ სამი დირექტივა მიიღო. პირველის (91/308/EEC; 1991 წლის 10 ივნისი) სამიზნეა ფინანსური დაწესებულებები და ინსტიტუტები. მასში ცვლილება შევიდა 2001 წლის 4 დეკემბრის დირექტივით (2001/97/EC), რომელმაც, სხვათა შორის, გააფართოვა მისი გავრცელების სფერო და ფინანსურ სექტორს მიღმა არსებული პროფესიებიც მოიცვა, მათ შორის „დამოუკიდებელი იურიდიული პროფესიების წარმომადგენლები“. მესამე დირექტივა, რომელმაც შესწორებული სახით არსებული 1991 წლის 10 ივნისის დირექტივა გააუქმა, იმავე შინაარსის იყო, მაგრამ დამატებით დებულებებს შეიცავდა. კანონები, რომლებითაც ამ დირექტივების ტრანსპოზიცია მოხდა (2004 წლის 11 თებერვლის კანონი №2004-130, შესწორებული სახით არსებული 1991 წლის 10 ივნისის დირექტივის შემთხვევაში) და ამ კანონმდებლობის განმახორციელებელი რეგულაციები (2006 წლის 26 ივნისის ბრძანება №2006-736) სავალუტო-საფინანსო კოდექსის ნაწილი გახდა (დაწვრილებით იხილეთ ქვემოთ III და IV ნაწილები ევროკავშირის და ეროვნული შესაბამისი სამართლის შესახებ).

10. ეს ტექსტები ადვოკატებს აკისრებს „ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულებას“, რასაც სამართლის დარგის სპეციალისტები, აღიქვამდნენ რა მას პროფესიული პრივილეგიისა და ადვოკატთა და მათ კლიენტთა შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობისთვის საფრთხედ, მუდამ აკრიტიკებდნენ, განსაკუთრებით, ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს მეშვეობით.

11. თუმცა 2007 წლის 12 ივლისს ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭომ „გადაწყვეტა,ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების წინააღმდეგ ბრძოლის ვალდებულების შესრულების მიზნით შიდა პროცედურების შესახებ რეგულაციები მიეღო, ხოლო ამ პროცედურების დაცვის უზრუნველსაყოფად – კონტროლის შიდა მექანიზმი“ (გამოქვეყნდა ოფიციალურ ბეჭდვით ორგანოში 2007 წლის 9 აგვისტოს). ამით მან ეფექტიანად გამოიყენა 1971 წლის 31 დეკემბრის კანონის 21-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი, რომელიც გარკვეული იურიდიული და სასამართლო პროფესიების რეფორმირებას ახდენდა, რაც მას უფლებამოსილებას ანიჭებდა, მოქმედი კანონმდებლობისა და რეგულაციების სათანადო დაცვით, ზოგადი ღონისძიებები გაეტარებინა იურიდიული საქმიანობის ერთგვაროვანი წესებისა და პრაქტიკის დასამკვიდრებლად.  

12. ზემოხსენებული გადაწყვეტილების 1-ლ მუხლში აღნიშნულია, რომ „ყველა ადვოკატისთვის, ვინც საფრანგეთის ადვოკატთა ასოციაციის წევრია“, სავალდებულოა მათი პროფესიის ეს წესები, როცა პროფესიული საქმიანობისას, მათი კლიენტების სახელით ან დავალებით, რაიმე ფინანსურ ან უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ გარიგებაში მონაწილეობენ, ან კლიენტებს ეხმარებიან იმ გარიგებების მომზადებასა ან განხორციელებაში, რომლებიც უკავშირდება: (1) უძრავი ქონების ან არამატერიალური კაპიტალის ყიდვა-გაყიდვას; (2) კლიენტის კუთვნილი ფულადი სახსრების, ფასიანი ქაღალდების ან სხვა აქტივების მართვას; (3) მიმდინარე, შემნახველი ან ფასიანი ქაღალდების ანგარიშების გახსნას; (4) კომპანიების შექმნისთვის საჭირო კონტრიბუციების ორგანიზებას; (5) კომპანიების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას; (6) უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი კონცერნების ან მსგავსი სტრუქტურების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას. ისინი ამ წესებით არ არიან შებოჭილები, „როცა“ ზემოხსენებულ რომელიმე საქმიანობასთან დაკავშირებით „მოქმედებენ იურიდიული მრჩევლის რანგში ან სასამართლო პროცესის კონტექსტში“ (მე-2 მუხლი).

13. რეგულაციები ადგენს, რომ ადვოკატებმა ამ კონტექსტში ყოველთვის უნდა „ჩაატარონ სამართლებრივი კვლევა“ და „შექმნან შიდა პროცედურები“, inter alia, იმ კანონებისა და რეგულაციების დაცვის უზრუნველსაყოფად, რომლებიც ეჭვების შესახებ განცხადებას არეგულირებს (მე-3 მუხლი) და, კერძოდ, მიუთითებს იმ პროცედურაზე, რომელიც დაცული უნდა იყოს, როცა ქმედება ამგვარი განცხადების საფუძველს იძლევა (მე-7 მუხლი). უფრო კონკრეტულად, მათ უნდა მიიღონ წერილობითი წესები, სადაც აღწერილი იქნება, თუ რა ნაბიჯებია გადასადმელი (მე-5 მუხლი). მათ უნდა უზრუნველყონ, რომ ეს რეგულაციები მათ სტრუქტურაში სათანადოდ იქნეს გამოყენებული და რომ ადვოკატებმა და სხვა თანამშრომლებმა კონკრეტულად მათი საქმიანობისთვის საჭირო ინფორმაცია მიიღონ და წვრთნა გაიარონ (მე-9 მუხლი) და ასევე შიდა მონიტორინგის სისტემა დააწესონ (მე-10 მუხლი). ამავე დროს, რეგულაციებში ასევე აღნიშნულია, რომ „ადვოკატებმა, ყველა გარემოებაში, უნდა უზრუნველყონ, რომ პროფესიული კონფიდენციალობა დაცული იყოს“ (მე-4 მუხლი).

14. ამ რეგულაციებისადმი დაუმორჩილებლობას დისციპლინური სანქციები და საადვოკატო საქმიანობის უფლების ჩამორთმევაც კი შეიძლება მოჰყვეს (საადვოკატო საქმიანობის ორგანიზების შესახებ 1991 წლის 27 ნოემბრის №91-1197 ბრძანების 183-ე და 184-ე მუხლები)

15. იმის გათვალისწინებით, რომ ზემოთქმულმა შეზღუდა ადვოკატების თავისუფლება, განეხორცილებინათ თავიანთი საქმიანობა და განესაზღვრათ მისი მარეგულირებელი აუცილებელი წესები, 2007 წლის 10 ოქტომბერს მომჩივანმა Conseil d’Etat-ს მიმართა, რომ მას გადაწყვეტილება გაეუქმებინა. მომჩივანი აცხადებდა, რომ არ არსებობდა არანაირი კანონი ან რეგულაცია, რომელიც ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს რეგულირების უფლებამოსილებას მიანიჭებდა ისეთ საკითხებში, როგორიცაა ფულის გათეთრება. გარდა ამისა, მიუთითებდა რა, რომ განსახილველი გადაწყვეტილება მოითხოვდა, ადვოკატებს შიდა პროცედურები მიეღოთ, რომ ეჭვების განცხადების შესახებ ინსტრუქციებთან შესაბამისობა უზრუნველყოფილიყო, დისციპლინური სანქციების გათვალისწინებით, და რომ ტერმინი „ეჭვები“ არ იყო განმარტებული, ჩიოდა რა, რომ ეს კონვენციის მე-7 მუხლით გათვალისწინებული სამართლებრივი სიცხადის მოთხოვნის დარღვევა იყო. ამასთან, მიუთითებდა რა 2008 წლის 24 ივლისის გადაწყვეტილებაზე ანდრე და სხვა საფრანგეთის წინააღმდეგ (№18603/03), მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს მიერ მიღებული რეგულაციები კონვენციის მე-8 მუხლს არ შეესაბამებოდა, რადგან „ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება“ საფრთხეს უქმნიდა იურისტის პროფესიულ პრივილეგიას და ადვოკატსა და კლიენტს შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობას. და ბოლოს, ევროკავშირის შესახებ ხელშეკრულების 267-ე მუხლის შესაბამისად, მომჩივანი Conseil d’Etat-ს სთხოვდა, საქმე ევროპის გაერთიანებათა მართლმსაჯულების სასამართლოსთვის გადაეცა, რომ მას წინასწარი გადაწყვეტილება გამოეტანა „სისხლის სამართლის დანაშაულის ჩადენის შესახებ ეჭვის განცხადების“ ვალდებულების შესაბამისობაზე ევროკავშირის შესახებ ხელშეკრულების მე-6 და კონვენციის მე-8 მუხლებთან. 

16. 2010 წლის 23 ივლისის გადაწყვეტილებით Conseil d’Etat-მა საჩივარში წარდგენილი არგუმენტების დიდი ნაწილი უარყო.

17. კონვენციის მე-7 მუხლზე დაფუძნებულ არგუმენტთან დაკავშირებით Conseil d’Etat-მა თავის გადაწყვეტილებით დაადგინა, რომ სადავო გადაწყვეტილებაში ნახსენები „ეჭვების შესახებ განცხადება“ არ იყო გაუგებარი, რამდენადაც ის მიუთითებდა სავალუტო-საფინანსო კოდექსის L. 562-2 მუხლის (რომელიც შემდგომი ცვლილების შედეგად გახდა მუხლი L. 561-15) დებულებებზე. რაც შეეხება მე-8 მუხლზე დაფუძნებულ არგუმენტს, გადაწყვეტილებაში ის შემდეგი საფუძვლებით იყო უარყოფილი:

“... თუ, მომჩივნის თანახმად, [შესწორებული სახით არსებული 91/308/EEC დირექტივის] დებულებები არ შეესაბამება კონვენციის მე-8 მუხლის დებულებებს ... რომელიც პროფესიული კონფიდენციალობის ფუნდამენტურ უფლებას იცავს, სხვათა შორის, ეს მუხლი ასევე უშვებს ხელისუფლების მიერ ამ უფლებაში ჩარევას, როცა ეს აუცილებელია საზოგადოებრივი უსაფრთხოების ინტერესებისთვის, უწესრიგობის ან დანაშაულის პრევენციისთვის ...; ... მხედველობაში მიიღება, ერთი მხრივ, საჯარო ინტერესი, რასაც ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლა ემსახურება და, მეორე მხრივ, გარანტია, რასაც უზრუნველყოფს მისი ამორიცხვა იმ ინფორმაციიდან, რომელიც ადვოკატების მიერ მიღებული ან მოპოვებულია სასამართლო პროცესებთან დაკავშირებული საქმიანობისას ან იურიდიული მრჩევლის რანგში, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ადვოკატი იურიდიული მომსახურების გაწევისას ასევე მონაწილეობს ფულის გათეთრების საქმიანობაში, ან იურიდიული რჩევა ფულის გათეთრების მიზნებისთვის გაიცემა, ან ადვოკატმა იცის, რომ კლიენტს იურიდიული რჩევის მიღება სურს ფულის გათეთრების მიზნით, განსახილველი დირექტივის შესაბამისად ადვოკატებისთვის დაკისრებული ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება არ შეადგენს ზედმეტ ჩარევას პროფესიულ კონფიდენციალობაში; ... შესაბამისად, წინასწარი გადაწყვეტილებისთვის საქმის ევროპის გაერთიანებათა მართლმსაჯულების სასამართლოსთვის გადაცემის საჭიროება არ არსებობს და კონვენციის განსახილველი დებულების დარღვევასთან დაკავშირებული არგუმენტი უარყოფილი უნდა იყოს.”

 

II. ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფის (“FATF”) რეკომენდაციები ფულის გათეთრების თაობაზე და ევროპის საბჭოს კონვენცია ფულის გათეთრების, დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლების მოძიების, ამოღებისა და კონფისკაციის და ტერორიზმის დაფინანსების შესახებ

18. FATF-ის მიერ მიღებული რეკომენდაციები, inter alia, ფინანსური ინსტიტუტებისთვის სამართლებრივი კვლევის ვალდებულებას ითვალისწინებს და მათგან საეჭვო გარიგებების შესახებ ინფორმირებას მოითხოვს.

№12 რეკომენდაციაში შეთავაზებული იყო, რომ გაფართოებულიყო იმ პროფესიების ფარგლები, რომელთაც სამართლებრივი კვლევის მოთხოვნა ეხებოდა და მოეცვა „ადვოკატები, ნოტარიუსები, სხვა დამოუკიდებელი იურისტები და ბუღალტრები“, როცა ისინი კლიენტებისთვის ამზადებენ ან ახორციელებენ გარიგებებს შემდეგ საქმიანობებთან დაკავშირებით: უძრავი ქონების ყიდვა-გაყიდვა; კლიენტის კუთვნილი ფულის, ფასიანი ქაღალდების ან სხვა აქტივების მართვა; ბანკის შემნახველი ან ფასიანი ქაღალდების ანგარიშების მართვა; კომპანიების შექმნისთვის, ექსპლუატაციისთვის და მართვისთვის საჭირო შენატანების ორგანიზება; იურიდიული პირების ან სტრუქტურების შექმნა, ექსპლუატაცია ან მართვა და ბიზნეს-ორგანიზაციების ყიდვა-გაყიდვა. №16 რეკომენდაციამ საეჭვო გარიგებების შესახებ განცხადების ვალდებულების გავრცელების სფერო გააფართოვა და მოიცვა იგივე პროფესიები ზემოაღნიშნული საქმიანობების განხორციელების შემთხვევაში, მაგრამ იგი ითვალისწინებდა გამონაკლისს, როცა შესაბამისი ინფორმაცია ისეთ გარემოებებში იყო მოპოვებული, რომლებზეც პროფესიული საიდუმლოს დაცვის წესი ან იურისტის პროფესიული პრივილეგია ვრცელდებოდა.

19. ევროპის საბჭოს 2005 წლის 16 მაისის კონვენცია ფულის გათეთრების, დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლების მოძიების, ამოღებისა და კონფისკაციის და ტერორიზმის დაფინანსების შესახებ (რომელიც 2008 წლის 1 მაისს შევიდა ძალაში, მაგრამ საფრანგეთს მისი რატიფიცირება არ მოუხდენია) ფულის გათეთრებასთან დაკავშირებით შემდეგ დებულებებს შეიცავს (მე-13 მუხლის 1-ლი და მე-2 ნაწილები):

“1. თითოეულმა მხარემ უნდა გაატაროს იმგვარი საკანონმდებლო და სხვა ზომები, რაც შეიძლება საჭირო იყოს ფულის გათეთრების პრევენციისთვის ყოვლისმომცველი ეროვნული რეგულირების და კონტროლის ან მონიტორინგის რეჟიმის შესაქმნელად და სათანადოდ უნდა გაითვალისწინოს შესაბამისი საერთაშორისო სტანდარტები, მათ შორის, განსაკუთრებით, ფინანსური ქმედების სპეციალური ჯგუფის (FATF) მიერ მიღებული რეკომენდაციები.

2. ამ თვალსაზრისით, თითოეულმა მხარემ უნდა გაატაროს, კონკრეტულად, იმგვარი საკანონმდებლო და სხვა ზომები, რაც შეიძლება საჭირო იყოს:

ა. რომ მოსთხოვოს იურიდიულ და ფიზიკურ პირებს, ვინც ისეთი საქმიანობებით არის დაკავებული, რომლებიც განსაკუთრებით შეიძლება გამოიყენებოდეს ფულის გათეთრების მიზნებისთვის და რამდენადაც ეს საქმიანობები შეეხება:

i. მათი კლიენტების და, საჭიროების შემთხვევაში, მათი საბოლოომესაკუთრეების იდენტიფიცირება და ვინაობის გადამოწმება და, რისკზე დაფუძნებული მიდგომის გათვალისწინებით, საქმიანი ურთიერთობების რეგულარული სამართლებრივი კვლევა;

ii. ფულის გათეთრების შესახებ ეჭვების განცხადება, დაცვის გარანტიების არსებობის პირობით;

iii. დამხმარე ზომების გატარება, როგორიცაა კლიენტის იდენტიფიკაციისა და გარიგებების შესახებ აღრიცხვის წარმოება, პერსონალის წვრთნა და შიდა პოლიტიკისა და პროცედურების, თუ საჭიროა, მისი ზომისა და საქმიანობის ხასიათის გათვალისწინებით, დადგენა;

ბ. საჭიროებისამებრ, ა პუნქტში მითითებული პირებისთვის აკრძალვა იმ ფაქტის გამჟღვანებისა, რომ საეჭვო გარიგების შესახებ შეტყობინება ან მასთან დაკავშირებული ინფორმაცია იქნა გადაცემული, ან რომ ფულის გათეთრების შესახებ გამოძიება მიმდინარეობს, ან შეიძლება დაიწყოს;

გ. იმის უზრუნველსაყოფად, რომ ა პუნქტში მითითებული პირები მონიტორინგის და, სადაც საჭიროა, კონტროლის ეფექტიან მექანიზმებს ექვემდებარებიან ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის მოთხოვნებთან შესაბამისობის უზრინველსაყოფად, საჭიროების შემთხვევაში, რისკის შეფასების საფუძველზე.”

განმარტებითი ანგარიშის მიხედვით, კონვენციის ავტორთა განზრახვა იყო ის, რომ მას მოეცვა FATF-ის №12 რეკომენდაციაში მითითებული „არასაფინანსო პროფესიებიც“. გარდა ამისა, მე-2 ნაწილის ა პუნქტის ii ქვეპუნქტში მოცემული გამოთქმა „გარანტიების დაცვის პირობით“, პირველ რიგში, ნიშნავს, რომ დამოუკიდებელ იურიდიულ პროფესიებს შეეეხება ის, რომ FATF-ის №16 რეკომენდაციაში (და მის განმარტებით ბარათში) აღნიშნული „პროფესიული საიდუმლოდან ან იურისტის პროფესიული პრივილეგიიდან გამომდინარე“ შეზღუდვა რელევანტურია.

 

III. ევროკავშირის შესაბამისი სამართალი

ა. 91/308/EEC, 2001/97/EC და 2005/60/EEC დირექტივები

1. 91/308/EEC და 2001/97/EC დირექტივები

20. 1991 წლის 10 ივნისს ევროპის გაერთიანებათა საბჭომ მიიღო 91/308/EEC დირექტივა „საფინანსო სისტემის ფულის გათეთრების მიზნით გამოყენების აღკვეთის შესახებ“. მისი მიზანი იყო, დაევალდებულებინა საკრედიტო და საფინანსო ინსტიტუტები, მათი კლიენტებისა და ყველა იმ გარიგების იდენტიფიცირება მოეხდინათ, რომელიც 15,000 ევროს აჭარბებდა, რომ „განსაკუთრებული ყურადღებით შეესწავლათ“ ნებისმიერი საეჭვო გარიგება, რომელსაც ჩათვლიდნენ, რომ შეიძლება ფულის გათეთრებას უკავშირდებოდა, და ფულის გათეთრების რაიმე ნიშანის არსებობის შესახებ შესაბამისი ორგანოებისთვის ეცნობებინათ. 2001 წლის 4 დეკემბრის 2001/97/EC დირექტივით შევიდა ცვლილება, რომელმაც გააფართოვა ფულის გათეთრების განმარტება და კლიენტების იდენტიცფიცირებისა და საეჭვო გარიგებების შესახებ განცხადების ვალდებულება განავრცო მთელ რიგ პროფესიონალებზე ფინანსური სექტორის მიღმა, კონკრეტულად კი, „დამოუკიდებელ იურისტებზე“.

2. 2005/60/EC დირექტივა

21. 91/308/EEC დირექტივა, რომელშიც ცვლილება შევიდა, გაუქმდა 2005 წლის 26 ოქტომბრის 2005/60/EC დირექტივით „საფინანსო სისტემის ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების მიზნით გამოყენების აღკვეთის შესახებ“, რომელიც იმავე შინაარსის იყო, რაც მანამდელი დირექტივის ტექსტი, მაგრამ დამატებით დებულებებსაც შეიცავდა. მე-19 რეციტალში აღნიშნულია, რომ „დამოუკიდებელი იურისტები ..., როგორც ეს წევრი სახელმწიფოების მიერ არის დადგენილი“ დირექტივის დებულებებს ექვემდებარებიან, „როცა ფინანსურ ან კორპორატიულ გარიგებებში მონაწილეობენ, მათ შორის, გადასახადების შესახებ რჩევის მიცემისას, როცა ყველაზე დიდი საფრთხე არსებობს, რომ იურისტთა მომსახურება დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლების გათეთრების ან ტერორიზმის დაფინანსების მიზნით ბოროტად იქნეს გამოყენებული.“ მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილის მე-3 პუნქტის (ბ) ქვეპუნქტში აღნიშნულია, რომ დირექტივა მათ მიმართ გამოიყენება, „როცა პროფესიული საქმიანობის განხორციელებისას ისინი მონაწილეობენ, კლიენტების სახელით ან დავალებით, რაიმე ფინანსურ ან უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ გარიგებაში, ან კლიენტებს ეხმარებიან იმ გარიგებების დაგეგმვასა და განხორციელებაში, რომლებიც უკავშირდება: (i) უძრავი ქონებისა და ბიზნეს-ორგანიზაციების ყიდვა-გაყიდვას; (ii) კლიენტის ფულის, ფასიანი ქაღალდების ან სხვა აქტივების მართვას; (iii) საბანკო შემნახველი ან ფასიანი ქაღალდების ანგარიშების გახსნას; (iv) კომპანიების შექმნისთვის, ექსპლუატაციისა და მართვისთვის საჭირო შენატანებისორგანიზებას; (v) კონცერნების, კომპანიების ან მსგავსი სტრუქტურების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას.“

22. დირექტივა გარკვეულ შემთვევებში კლიენტის სამართლებრივი კვლევის ღონისძიებებს მოითხოვს, მათ შორის, კლიენტისა და მესაკუთრის იდენტიფიცირებასა და მათი ვინაობის გადამოწმებას და საქმიანი ურთიერთობის დანიშნულებისა და სავარაუდო ხასიათის შესახებ ინფორმაციის მოპოვებას (მე-8 მუხლის 1-ლი ნაწილის (ა), (ბ) და (გ) პუნქტები). წევრი სახელმწიფოები, პრინციპში, ვალდებულნი არიან, მოითხოვონ, რომ, როცა განსახილველი ინსტიტუტი ან პირი ვერ ასრულებს თავის ვალდებულებებს, მათ „ვერ დადონ გარიგება საბანკო ანგარიშის მეშვეობით, ვერ დაამყარონ საქმიანი ურთიერთობა ან დადონ გარიგება, ან უნდა შეწყვიტონ საქმიანი ურთიერთობა და, 22-ე მუხლის შესაბამისად, ანგარიში წარუდგინონ ფინანსური დაზვერვის სამსახურს (FIU).“ თუმცა ეს ვალდებულება არ ვრცელდება „ისეთ სიტუაციებზე, როცა დამოუკიდებელი იურისტები ... მათი კლიენტების სამართლებრივი პოზიციის დადგენის პროცესში არიან, იმ კლიენტის დაცვის მოვალეობას ასრულებენ, ან კლიენტს წარმოადგენენ სასამართლო პროცესზე ან პროცესთან დაკავშირებით, მათ შორის, როცა რჩევას აძლევენ პროცესის ინიცირების ან მისი თავიდან აცილების შესახებ“ (მე-9 მუხლის მე-5 ნაწილი). 

23. დირექტივა ასევე ადგენს ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულებას და აღნიშნავს, რომ „წევრმა სახელმწიფოებმა უნდა მოითხოვონ, რომ [განსახილველმა ინსტიტუტებმა და პირებმა] სრულად ითანამშრომლონ,“ „FIU-ს საკუთარი ინიციატივით აცნობონ პერატიული ინფორმაცია, როცა იციან, ეჭვობენ ან გონივრული ეჭვის საფუძველი აქვთ, რომ ფულის გათეთრება ან ტერორიზმის დაფინანსება ხდება ან მოხდა, ან ამის მცდელობა იყო“; „მისი მოთხოვნის საფუძველზე, FIU-ის საჭირო სრული ინფორმაცია ოპერატიულად მიწოდონ, მოქმედი კანონმდებლობით დადგენილი პროცედურების შესაბამისად“ (22-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი). 

24. თუმცა, როცა „დამოუკიდებელ იურისტებს“ ეხება საქმე, წევრ სახელმწიფოებს შეუძლიათ ... განსაზღვრონ განსახილველი პროფესიის შესაბამისი თვითმმართველი ორგანო“, როგორც ის ორგანო, რომლის ინფორმირებაც, პირველ რიგში, უნდა მოხდეს FIU-ს ნაცვლად და, ამ შემთხვევაში, დასახელებულმა თვითმმართველმა ორგანომ FIU-ს ინფორმაცია ოპერატიულად და გაუფილტრავად უნდა მიაწოდოს (23-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი). 

25. წევრი სახელმწიფოები არ არიან ვალდებულნი, 22-ე მუხლში განსაზღვრული ვალდებულებები განავრცონ (inter alia) „დამოუკიდებელ იურისტებზე ... იმ ინფორმაციასთან დაკავშირებით, რასაც ისინი მათი რომელიმე კლიენტისგან იღებენ ან მასზე მოიპოვებენ კლიენტების სამართლებრივი პოზიციის დადგენის პროცესში ან იმ კლიენტის დაცვის მოვალეობის შესრულებისას, ან მაშინ, როცა კლიენტს წარმოადგენენ სასამართლო პროცესზე ან პროცესთან დაკავშირებით, მათ შორის, როცა რჩევას აძლევენ პროცესის ინიცირების ან მისი თავიდან აცილების შესახებ, მიუხედავად იმისა, ეს ინფორმაცია მიღებული ან მოპოვებულია პროცესამდე, პროცესის განმავლობაში თუ მას შემდეგ“ (23-ე მუხლის მე-2 ნაწილი).

26. და ბოლოს, 48-ე რეციტალის მიხედვით, „წინამდებარე დერექტივაში არაფერი უნდა იქნეს გაგებული ან შესრულებული ისე, რომ არ შეესაბამებოდეს ადამიანის უფლებათა ევროპულ კონვენციას.“

ბ. ევროპულ თანამეგობრობათა სასამართლოს (დიდი პალატა) გადაწყვეტილება საქმეზე Ordre des barreaux francophones et germanophone and Others v. Conseil des ministres, 2007 წლის 26 ივნისი; C‑305/05)

27. 2005 წელს, ბელგიის ადვოკატთა სხვადასხვა ასოციაციების მიერ შეტანილი საჩივრართან დაკავშირებით, რომლითაც მოითხოვდნენ, რომ 2001/97/EC დირექტივაში შეიცვლილი გარკვეული სამართლებრივი დებულებები გაუქმებულიყო, ბელგიის საკონსტიტუციო სასამართლომ წინაწარი გადაწყვეტილების გამოსატანად ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს გადაუგზავნა შემდეგი საკითხი:

“2001/97 დირექტივის 1-ლი მუხლის [მე-2 ნაწილი] ... არღვევს თუ არა [კონვენციის] მე-6 მუხლით გარანტირებულ საქმის სამართლიანი სასამართლო განხილვის უფლებას, ... რამდენადაც ახალი მე-2 bis მუხლის [მე-5 ნაწილი], რომელიც ემატება 91/308/EEC დირექტივას, დამოუკიდებელ იურისტებზეც ვრცელდება – არანაირი გამონაკლისი არ არის დაშვებული ადვოკატებისთვის – აღნიშნული დირექტივის ფარგლებში, რომელიც, არსებითად, მოითხოვს, რომ გარკვეულმა პირებმა და ინსტიტუტებმა ნებისმიერი სიმპტომის შესახებ, რაც ფულის გათეთრებაზე შეიძლება მიუთითებდეს, ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლაზე პასუხისმგებელ ორგანოებს აცნობონ (91/308/EEC დირექტივის მე-6 მუხლი, რომელიც 2001/97/EC დირექტივის 1-ლი მუხლის [მე-5 ნაწილით] ჩანაცვლდა)?”

კერძოდ, ადვოკატთა ასოციაციების მტკიცებით, იმ ვალდებულების ადვოკატებზე გავრცელებით, რომ უფლებამოსილი ორგანოებისთვის შეეტყობინებინათ ნებისმიერი გარიგების შესახებ, რაზეც იცოდნენ ან ეჭვობდნენ, რომ ფულის გათეთრებას უკავშირდებოდა, განსახილველი კანონმდებლობა არღვევდა პროფესიული კონფიდენციალობისა და ადვოკატის დამოუკიდებლობის პრინციპებს, რაც საქმის სამართლიანი განხილვის ფუნდამენტური უფლებისა და დაცვის უფლებების არსებითი ასპექტებია.

28. 2007 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილებაში მართლმსაჯულების სასამართლო ამ მოსაზრებას არ დაეთანხმა.

29. თავდაპირველად მართლმსაჯულების სასამართლომ აღნიშნა, რომ ფუნდამენტური უფლებები მის მიერ განმტკიცებული სამართლის ზოგადი პრინციპების განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა, წევრი სახელმწიფოების საერთო საკონსტიტუციო ტრადიციებიდან და ადამიანის უფლებათა დაცვის იმ საერთაშორისო ხელშეკრულებების მითითებებიდან გამომდინარე, რომელთა მონაწილეებიც წევრი სახელმწიფოები იყვნენ ან რომელთა ფარგლებშიც ისინი თანამშრომლობდნენ, ხოლო მათ შორის ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია „განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი“ იყო. მან დაადგინა, რომ საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება, რომელიც, inter alia, კონვენციის მე-6 მუხლით იყო გარანტირებული, ფუნდამენტურ უფლებას წარმოადგენდა, რასაც ევროკავშირი იცავდა როგორც ზოგად პრინციპს, ევროკავშირის შესახებ ხელშეკრულების მე-6 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად.  

შემდეგ მან აღნიშნა, რომ განსახილველი დირექტივის შესაბამისად, შეტყობინებისა და თანამშრომლობის ვალდებულებები ადვოკატებზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში ვრცელდებოდა, როცა ისინი კლიენტებს ეხმარებოდნენ გარკვეული ტიპის, ძირითადად, ფინანსური გარიგებების ან უძრავ ქონებასთან დაკავშირებული ოპერაციების მომზადებასა და განხორციელებაში, ან როცა ამგვარ ფინანსურ გარიგებებსა თუ უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ ოპერაციებში ისინი კლიენტების სახელით ან დავალებით მოქმედებდნენ. სასამართლომ აღნიშნა, რომ, როგორც წესი, ეს საქმიანობები, მათი ხასიათიდან გამომდინარე, ისეთ კონტექსტებში ხორციელდებოდა, რომლებიც არანაირ სასამართლო პროცესს არ უკავშირდებოდა და, ამდენად, საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებას არ ეხებოდა.

გარდა ამისა, მართლმსაჯულების სასამართლომ აღნიშნა, რომ როცა ადვოკატის დახმარება აუცილებელი იყო იმ გარგებასთან მიმართებაში, რაც უკავშირდებოდა სასამართლო პროცესზე კლიენტის დაცვას ან მის წარმომადგენლობას, ან პროცესის ინიცირების ან მისი თავიდან აცილების შესახებ რჩევის მიცემას, დირექტივა ადვოკატს ამ ვალდებულებებისგან ათავისუფლებდა. მან მიიჩნია, რომ ეს გამონაკლისი უზრუნველყოფდა კლიენტის საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების დაცვას. მან ასევე აღნიშნა, რომ საქმის სამართლიანი განხილვის უფლებასთან დაკავშირებული მოთხოვნები არ გამორიცხავს, რომ ინფორმირების და თანამშრომლობის ვალდებულებები დაეკისროთ ადვოკატებს, რომლებიც მოქმედებენ, კონკრეტულად, წინა პარაგრაფში აღწერილ სიტუაციებში, როცა ეს ვალდებულებები „გამართლებული“ იყო „ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ეფექტიანი ბრძოლის აუცილებლობით, ორგანიზებული დანაშაულის ზრდაზე, რომელიც, თავისთავად, წევრი სახელმწიფოების საზოგადოებისთვის განსაკუთრებულ საფრთხეს [წარმოადგენდა], მისი აშკარა გავლენის გათვალისწინებით.“

 

IV. შესაბამისი ეროვნული კანონმდებლობა

ა. სავალუტო-საფინანსო კოდექსი

30. ზემოხსენებული დირექტივების ტრანსპოზიცია მოხდა ფრანგულ კანონმდებლობაში და სავალუტო-საფინანსო კოდექსში (რომელიც რამდენჯერმე შეიცვალა).

31. კლიენტის სამართლებრივი კვლევის ვალდებულებები კოდიფიცირებულია L.561-5 – L.561-14-2 მუხლებში, ხოლო შეტყობინებასთან დაკავშირებული ვალდებულება – L.561-15 – L.561-22 მუხლებში (კოდექსის ამჟამინდელ ვერსიაში).

32. ეს დებულებები ვრცელდება სხვადასხვა ორგანიზაციებსა და პროფესიებზე, რომლებიც კოდექსის L.561-2 მუხლშია ჩამოთვლილი, მათ შორის, Conseil d’Etat-ისა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატებზე და სააპელაციო სასამართლოს ადვოკატებსა და avoués[1]-ზე, როცა „მათი პროფესიული საქმიანობის კონტექსტში ... 1. ისინი კლიენტების სახელით ან დავალებით მონაწილეობენ ფინანსურ ან ქონებრივ გარიგებებში ან მოქმედებენ, როგორც მათი ნდობით აღჭურვილი პირები; 2. ისინი კლიენტებს ეხმარებიან იმ გარიგებების მომზადებასა ან განხორციელებაში, რომლებიც უკავშირდება: (ა)  უძრავი ქონების ან არამატერიალური კაპიტალის ყიდვა-გაყიდვას; (ბ) კლიენტის კუთვნილი ფულადი სახსრების, ფასიანი ქაღალდების ან სხვა აქტივების მართვას; (გ) მიმდინარე, შემნახველი ან ფასიანი ქაღალდების ანგარიშების გახსნას ან სადაზღვევო ხელშეკრულებების გაფორმებას; (დ) კომპანიების შექმნისთვის საჭირო შენატანების ორგანიზებას; (ე) კომპანიების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას; (ვ) სამოქალაქო კოდექსის 2011-2031 მუხლებით რეგულირებული ან უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი კონცერნების ან მსგავსი სტრუქტურების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას; (ზ) საქველმოქმედო ფონდების შექმნას ან მართვას (მუხლი L.561-3 I). თუმცა ეს დებულებები მათზე არ ვრცელდება, როცა საქმიანობა სასამართლო პროცესს უკავშირდება, მიუხედავად იმისა, მათ ხელთ არსებული ინფორმაცია მიღებული ან მოპოვებული იყო პროცესამდე, პროცესის მიმდინარეობის პერიოდში თუ აღნიშნული პროცესის დასრულების შემდეგ, მათ შორის, ამგვარი პროცესის ინიცირების ან თავიდან აცილების გზების შესახებ რაიმე რჩევის მიცემისას, ან მაშინ, როცა ისინი იურიდიულ კონსულტაციას უწევენ, თუკი აღნიშნული ინფორმაცია გაცემული არ იქნა ფულის გათეთრების ან ტერორიზმის დაფინანსების მიზნით ან იმის ცოდნით, რომ კლიენტმა იგი ფულის გათეთრების ან ტერორიზმის დაფინანსების მიზნით მოითხოვა“ (მუხლი L.561-3 II).

33. მუხლი R.563-3 სამართლებრივი ვალდებულებების განხორციელებისთვის შიდა პროცედურებს ითვალისწინებდა, რაც, შესაბამის შემთხვევებში, მინისტრის ბრძანებით ან მინისტრის მიერ დამტკიცებული პროფესიული რეგულაციებით უნდა დადგენილიყო.

1. სამართლებრივი კვლევა

34. სამართლებრივი კვლევის ვალდებულება ნიშნავს იმას, რომ კლიენტებთან ბიზნესურთიერთობის დამყარებამდე განსახილველმა ფიზიკურმა ან იურიდიულმა პირმა კლიენტის და, საჭიროების შემთხვევაში, ბიზნესურთიერთობის ნამდვილი ბენეფიციარის იდენტიფიცირება უნდა მოახდინოს და მისი პირადობის დამადასტურებელი მოწმობა უნდა შეამოწმოს (მუხლი L.561-5 I.). გამონაკლისის სახით, როცა ფულის გათეთრების ან ტერორიზმის დაფინანსების საფრთხე დაბალია, კლიენტის და, საჭიროების შემთხვევაში, ნამდვილი ბენეფიციარის ვინაობა შეიძლება შემოწმდეს მაშინ, როცა ბიზნესურთიერთობა საწყის ეტაპზეა (მუხლი L.561‑5 II.). ინფორმაცია, რომელიც ბინზნესურთიერთობის საგანს ან ხასიათს უკავშირდება და კლიენტთან დაკავშირებული ნებისმიერი სხვა რელევანტური ინფორმაციაც ასევე უნდა შეგროვდეს ბიზნესგარიგების განხორციელებამდე. საქმიანი ურთიერთობების მანძილზე განსახილველ პირებს ან ორგანიზაციებს მოეთხოვებათ ბინზესურთიერთობის „მუდმივი სამართლებრივი კვლევა“ და „განხორციელებული გარიგებების დაწვრილებითი შესწავლა, იმის უზრუნველსაყოფად, რომ იგი კლიენტთან დაკავშირებით მათ ხელთ არსებული უახლეს ინფორმაციას შეესაბამებოდეს“ (მუხლი L.561-6).

35. როცა მხარეს არ შეუძლია მისი კლიენტის იდენტიფიკაცია ან იმ ინფორმაციის მოპოვება, რომელიც ბინზნესურთიერთობის საგანს ან ხასიათს უკავშირდება, მან არ უნდა განახორციელოს არანაირი გარიგება, დეტალების მიუხედავად, ასევე არ უნდა დაამყაროს ან აწარმოოს არანაირი ბიზნესურთიერთობა. როცა მან ვერ შეძლო მისი კლიენტის იდენტიფიკაცია ან იმ ინფორმაციის მოპოვება, რომელიც ბინზნესურთიერთობის საგანს ან ხასიათს უკავშირდებოდა, მაგრამ, ამის მიუხედავად, საქმიანი ურთიერთობა შედგა L.561-5 მუხლის შესაბამისად, მან იგი უნდა შეწყვიტოს (მუხლი L.561-8).

2. განცხადების ვალდებულება

36. განსახილველმა ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა თავიანთი ქვეყნის ფინანსური დაზვერვის სამსახურს (FIU) უნდა აცნობონ მათ საბუღალტრო წიგნში აღრიცხული თანხების ან იმ თანხებთან დაკავშირებული გარიგებების შესახებ, რომლებზეც იციან, ეჭვობენ ან აქვთ გონივრული ეჭვის საფუძველი, რომ ისეთი დანაშაულებრივი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლებია, რომელიც ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ერთ წელიწადზე მეტი ვადით, ან ტერორიზმის დაფინანსებისთვისაა განკუთვნილი (მუხლი L.561-15 I).

მათ ასევე უნდა განაცხადონ იმ თანხების ან გარიგებების შესახებ, რომლებზეც ეჭვობენ ან საფუძვლიანი ეჭვი აქვთ, რომ საგადასახადო თაღლითობით მიღებული შემოსავლებია, როცა D.561-32-1 II  მუხლით დადგენილი შემდეგი კრიტერიუმებიდან თუნდაც ერთი არსებობს (მუხლი L.561-15 II):

“1. ისეთი შვილობილი კომპანიის გამოყენება, რომლის საქმიანობა მის მიერ გაცხადებულ მიზანს არ შეესაბამება ან რომლის ოფისიც რეგისტრირებულია ისეთ სახელმწიფოში ან ტეროტორიაზე, რომელსაც საფრანგეთთან საგადასახდო შეთანხმებაზე ხელი არ მოუწერია, რომ ხელმისაწვდომი გამხდარიყო ის საბანკო ინფორმაცია, რაც საგადასახადო ორგანოების მიერ გამოქვეყნებულ სიაშია დადგენილი ან საეჭვო ოპერაციის ერთ-ერთი ბენეფიციარის კერძო მისამართზე ან შენობაში, რომელიც რამდენიმე ბიზნესს უკავია, სავაჭრო კოდექსის L.123-11 მუხლის მნიშვნელობით;

2. ფინანსური ოპერაციების წარმოება ისეთი კომპანიის მიერ, რომლის წესდებაშიც ცვლილებები ხშირად შედიოდა, რაც განსახილველი კომპანიის ეკონომიკური სიტუაციით არ იყო დასაბუთებული;

3. იმ შუამავლებისადმი მიმართვა, რომლებიც ღიად მოქმედებენ მხოლოდ იმ კომპანიებისა და პირებისათვის, რომლებიც ფინანსურ ოპერაციებში არიან ჩართულნი;

4. კომპანიის ჩვეულებრივი საქმიანობისთვის შეუსაბამო ფინანსური ოპერაციების ან საეჭვო ოპერაციების წარმოება დღგ-თან დაკავშირებულ „კარუსელის“ ტიპის თაღლითობისადმი სენსიტიურ სექტორებში, როგორიცაა საინფორმაციო ტექნოლოგია, ტელეფონები, ელექტრონული საქონელი, საყოფაცხოვრებო ნივთები, hi-fi და ვიდეო;

5. ახალგახსნილ ან მანამდე არააქტიურ ანგარიშებზე დარიცხული თანხების უეცარი, აუხსნელი, მკვეთრი ზრდა მოკლე პერიოდში, რაც, შესაძლოა, დაკავშირებულია გარიგებების რაოდენობისა და მოცულობის მკვეთრ ზრდასთან ან იმ მანამდე უმოქმედო ან არააქტიური კომპანიების გამოყენებასთან, რომელთა წესდებებშიც ბოლო პერიოდში ცვლილებები შევიდა;

6. ფინანსური ოპერაციების გასამართლებად წარმოდგენილ ინვოისებსა და შეკვეთის ფორმებში ხარვეზების არსებობა, როგორიცაა კომპანიის რეგისტრაციის ან SIREN-ის ან დღგ-ს გადამხდელის ნომრის, ინვოისის ნომრის, მისამართის ან თარიღის მიუთითებლობა;

7. იმ ტრანზიტული ანგარიშების გაუგებარი გამოყენება, რომლებზეც მრავალრიცხოვანი სადებეტო და საკრედიტო ოპერაციები ფიქსირდება, ხოლო ბალანსი მუდმივად თითქმის ნულს უტოლდება;

8. ნაღდი ფულის ხშირი გამოტანა ან შეტანა ბიზნესანგარიშზე, რომელიც ეკონომიკური საქმიანობის მოცულობით ან ხასიათით არ არის დასაბუთებული;

9. საბოლოო ბენეფიციარებისა და ფულადი სახსრების წარმომავლობასა და დანიშნულებას შორის კავშირის დადგენის სირთულე შუალედური ანგარიშების ან არასაფინანსო ბიზნესანგარიშების, როგორიცაა ტრანზიტული ანგარიშები, გამოყენების გამო, ან რთული სამართლებრივი და ფინანსური ბიზნესსტრუქტურების გამოყენების გამო, რომლებიც მმართველობითი და ადმინისტრაციული მექანიზმების დაფარვისკენაა მიმართული;

10. საერთაშორისო ფინანსური ოპერაციები ცხადი იურიდიული ან ეკონომიკური დასაბუთების გარეშე, რომლებიც ხშირად შემოიფარგლება სხვა ქვეყნიდან ან სხვა ქვეყანაში ფულადი სახსრების მარტივი ტრანზიტით, როცა განსახილველი ქვეყნები ზემოთ, 1-ლ ნაწილში მითითებული სახელმწიფოები ან ტერიტორიებია;

11. კლიენტის უარი ან შეუძლებლობა, წარადგინოს მიღებული ფულადი სახსრების წარმომავლების მტკიცებულება ან გადახდილი თანხების დასაბუთება;

12. ფულადი სახსრების ტრანსფერი უცხო ქვეყანაში, ხოლო შემდეგ მისი სესხების სახით რეპატრიაცია;

13. გაკოტრების ორგანიზება აქტივების სწრაფი გაყიდვით ფიზიკურ ან იურიდიულ პირებზე, ისეთი პირობებით, რომლებიც გასაყიდი ფასის აშკარა და დაუსაბუთებელ დისბალანსს ასახავს;

14. საფრანგეთში მცხოვრები და საქმიანობს მწარმოებელი პირების მიერ უცხოური კომპანიების ანგარიშების რეგულარული გამოყენება;

15. კერძო პირის მიერ იმგვარი ფულადი სახსრების დეპოზიტი, რომელსაც მის ცნობილ საქმიანობასა და აქტივებთან კავშირი არა აქვს;

16. ზედმეტად დაკლებულ ფასად უძრავი ქონების გაყიდვა.” 

მათ ასევე უნდა აცნობონ FIU-ს ყველა იმ გარიგების შესახებ, რომელთან დაკავშირებითაც, მიუხედავად L. 561‑5 მუხლის შესაბამისად გადადგმული ნაბიჯებისა, მთავარი ან ნამდვილი ბენეფიციარის ან ფიდუციარული კაპიტალის გამცემის ან სპეციალური დანიშნულების ფონდის მართვის ნებისმიერი სხვა ინსტრუმენტის უტყუარობა საეჭვო რჩება (მუხლი L.561-15 IV).

Conseil d’Etat-ის ბრძანებაში განსაზღვრულია, თუ რა ფორმით უნდა მოხდეს ამის დეკლარაცია.

37. განსახილველმა ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა თავი უნდა შეიკავონ ნებისმიერი იმ გარიგების განხორციელებისგან, რომელზეც ეჭვობენ, რომ შეიძლება ფულის გათეთრებას ან ტერორიზმის დაფინანსებას უკავშირდებოდეს იმ პერიოდისთვის, როცა ისინი ზემოაღნიშნულ განაცხადს აკეთებენ (მუხლი L.561-16). როცა გარიგება, რომელიც L.561-15 მუხლში მითითებული განცხადების საგანი უნდა იყოს, უკვე განხორციელდა იმის გამო, რომ მისი განხორციელების გადავადება შეუძლებელი იყო, ან იმის გამო, რომ მის გადავადებას შეიძლება დაებრკოლებინა, სავარაუდოდ, ფულის გათეთრებასა და ტერორიზმის დაფინანსებასთან დაკავშირებული გარიგების შესახებ გამოძიება, ან იმის გამო, რომ ეს გარიგება აღნიშნული განცხადების საგანი არ ყოფილა მის განხორციელებამდე, ამის შესახებ ფიზიკურმა ან იურიდიულმა პირმა FIU-ს დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს. 

38. გამონაკლისის სახით, Conseil d’Etat-სა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატები და სააპელაციო სასამართლოს წინაშე საქმის წარმმართველი იურისტები განაცხადებს უგზავნიან არა FIU-ს, არამედ, საჭიროებისამებრ, Conseil d’Etat-სა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს თავმჯდომარეს, ადვოკატთა იმ ასოციაციას, რომელსაც ეს ადვოკატი მიეკუთვნება, ან იმ პროფესიული ორგანოს თავმჯდომარეს, რომლის წევრიცაა იურისტი. აღნიშნული ორგანოები, L.561-3 მუხლში განსაზღვრული პირობების დაკმაყოფილებისთანავე, FIU-ს უგზავნიან განაცხადს Conseil d’Etat-ს ბრძანებაში განსაზღვრული პირობების შესაბამისად (მუხლი L.561-17).

39. განსახილველი განაცხადი კონფიდენციალურია. აკრძალულია მისი არსებობისა და შინაარსის, ასევე მის შედეგებთან დაკავშირებული ინფორმაციის გამჟღავნება. ამ აკრძალვის დარღვევა ისჯება 22,500 ევროს ოდენობის ჯარიმით (მუხლი L. 574‑1; კოდექსში ჩამატებულია 2009 წლის 30 იანვრის №2009-104 ბრძანებით); ის ფაქტი, რომ ადვოკატები ცდილობენ, თავიანთ კლიენტებს უკანონო საქმიანობაში მონაწილეობა გადააფიქრებინონ, აკრძალული ინფორმაციის გამჟღავნებას არ წარმოადგენს (მუხლი L.561-19).

3. ფინანსური დაზვერვის ეროვნული სამსახური (FIU)

40. „ფინანსური დაზვერვის ეროვნული სამსახური“ (FIU – საფრანგეთში ცნობილია, როგორც “Tracfin”) ფინანსთა სამინისტროს ადმინისტრაციული საგამოძიებო დეპარტამენტია, რომელიც სპეციალურად შერჩეული მოხელეებისგანაა დაკომპლექტებული. მისი ძირითადი მიზანია ნებისმიერი იმ ინფორმაციის შეგროვება, ანალიზი, დამუშავება და გამოყენება, რომლითაც შეიძლება იმ თანხების წარმომავლობის თუ დანიშნულების, ან იმ გარიგებების ხასიათის დადგენა, რომლებიც განაცხადის საგანი იყო. როცა მისი გამოძიება გამოავლენს საქმიანობას, რომელიც შეიძლება უკავშირდებოდეს ისეთი დანაშაულებრივი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავლების გათეთრებას, რომელიც ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ერთ წელიწადზე მეტი ვადით, ან უკავშირდებოდეს ტერორიზმის დაფინანსებას, იგი მემორანდუმის მეშვეობით საქმეს სახელმწიფო პროკურორს გადასცემს (მუხლი L.561 23).

41. FIU-ს შეუძლია, განსახილველ პირებს პირდაპირ მოსთხოვოს იმ დოკუმენტების გახსნა, რომლებიც სამართლებრივი კვლევის ვალდებულებასთან დაკავშირებით ინახება. ზემოთქმულიდან გამონაკლისის სახით, იმ დოკუმეტების გახსნის მოთხოვნებს, რომლებიც Conseil d’Etat-სა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატებს და სააპელაციო სასამართლოების ადვოკატებსა და იურისტს ეხება, FIU, საჭიროებისამბერ, წარუდგენს Conseil d’Etat-სა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს თავმჯდომარეს ან იმ ადვოკატთა ასოციაციისა თუ პროფესიული ორგანოს თავმჯდომარეს, რომელსაც ადვოკატი ან იურისტი მიეკუთვნება. დარწმუნდებიან რა, რომ L.561-3 მუხლის დებულებები დაცულია, ეს პირები შემდეგ ამგვარად მიღებულ დოკუმენტებს FIU-ს უგზავნიან (მუხლი L. 561-26). 

4.  შიდა პროცედურები და აუდიტი

42. განსახილველი ფიზიკური და იურიდიული პირები ვალდებულნი არიან, შექმნან ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების საფრთხეების შეფასებისა და მართვის სისტემები და მათი თანამშრომლების რეგულარული სწავლება და ინფორმირება უზრუნველყონ, რომ გარანტირებული იყოს სამართლებრივი კვლევისა და განცხადების ვალდებულებების შესრულება (მუხლები L.561-32 და L.561-33).

მუხლი R.563-3 (რომელიც 2009 წლის 2 სექტემბრის №2009-1087 ბრძანებით ანულირდა) ითვალისწინებდა, რომ შიდა პროცედურები შესაბამისი სამინისტროს ბრძანებით, განსახილველი სამინისტროს მიერ დამტკიცებული პროფესიული წესებით და რეგულაციებით, ან ფინანსური ბაზრის ზედამხედველი ორგანოების საერთო რეგულაციებით უნდა დადგენილიყო.

5. დისციპლინური სამართალწარმოება

43. როცა, სამართლებრივი კვლევის სერიოზული ნაკლებობის ან ორგანიზაციაში შიდა აუდიტის პროცედურების შეუმუშავებლობის შედეგად, Conseil d’Etat-ის ან საკასაციო სასამართლოს ადვოკატი, ან სააპელაციო სასამართლოების ადვოკატი თუ იურისტი ამ ვალდებულებებს ვერ ასრულებს, უფლებამოსილი ზედამხედველი ორგანო აღძრავს დისციპლინურ სამართალწამოებას, რომელიც ეფუძნება პროფესიულ ან ადმინისტრაციულ წესებს და ამის შესახებ აცნობებს საკასაციო სასამართლოს ან სააპელაციო სასამართლოს სახელმწიფო პროკურორს (მუხლი L.561-36 III).

ბ. Conseil d’Etat-ის 2008 წლის 10 აპრილის გადაწყვეტილება

44. 2008 წლის 10 აპრილის გადაწყვეტილებით (№296845) Conseil d’Etat-მა დაადგინა, რომ 2001 წლის 4 დეკემბრის დირექტივა 2001/97/EC და 2004 წლის 11 თებერვლის კანონი, რომლითაც მოხდა მისი ტრანსპოზიცია, კონვენციის მე-6 და მე-8 მუხლებს შეესაბამებოდა.

45. რაც შეეხება დირექტივას, Conseil d’Etat-მა, პირველ რიგში, აღნიშნა, რომ ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს გადაწყვეტილებაში საქმეზე Ordre des barreaux francophones et germanophone and Others დადგინდა, რომ კონვენციის მე-6 მუხლით გარანტირებული საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების მოთხოვნები არ დარღვეულა, რამდენადაც თანამშრომლობისა და განცხადების ვალდებულება არ ეხებოდა იმ ინფორმაციას, რომელსაც ადვოკატები სასამართლო პროცესთან დაკავშირებული საქმიანობის დროს მოიპოვებდნენ. იმავე გადაწყვეტილებაში აღნიშნული იყო, რომ ეს ვალდებულებები არ ვრცელდებოდა ასევე კლიენტის სამართლებრივი მდგომარეობის შეფასებისას ადვოკატის მიერ მიპოვებულ ინფორმაციაზე, გამონაკლისი იყო ის შემთხვევები, როცა ადვოკატი მონაწილეობდა ფულის გათეთრების საქმეში, ან იურიდიული რჩევა ფულის გათეთრების მიზნებისთვის გაიცემოდა, ან ადვოკატმა იცოდა, რომ კლიენტს იურიდიული რჩევის მიღება ფულის გათეთრების მიზნებისთვის სურდა. ზემოთქმულისა და იმ საჯარო ინტერესის გათვალისწინებით, რასაც ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლა ემსახურებოდა, დირექტივა „არ არღვევდა პროფესიული კონფიდენციალობის ფუნდამენტურ უფლებას, რომელიც დაცული იყო კონვენციის მე-8 მუხლით ..., რომელიც პირადი და ოჯახური ცხოვრების დაცულობის უფლებაში ხელისუფლების ჩარევას უშვებს, როცა ეს აუცილებელია სახელმწიფო უშიშროების ინეტერსებისთვის, უწესრიგობისა და დანაშაულის თავიდან ასაცილებლად.“ 

46. რაც შეეხება კანონმდებლობას, Conseil d’Etat-მა დაადგინა, რომ ეს იყო დირექტივის ზუსტი ტრანსპოზიცია და რომ იგი, როგორც ასეთი, კონვენციის მე-6 და მე-8 მუხლებით გარანტირებულ ფუნდამენტურ უფლებებთან შეუთავსებელი არ იყო.

 

სამართალი

I. კონვენციის მე-8 მუხლის სავარაუდო დარღვევა

47. მომჩივანი ჩიოდა, რომ რადგან ადვოკატებს საეჭვო ოპერაციების შესახებ განცხადების ვალდებულება ეკისრებოდათ, იგი, როგორც ადვოკატი, ვალდებული იყო, სხვა შემთხვევაში დისციპლინური პასუხისმგებლობა დაეკისრებოდა, იმ ხალხის შესახებ განეცხადებინა, ვინც მას რჩევისთვის მიმართა. მომჩივანი მიიჩნევდა, რომ ეს ადვოკატისა და კლიენტის ურთიერთობის კონფიდენციალობის პრივილეგიისა და პროფესიული საიდუმლოს დაცვის პრინციპებთან შეუსაბამო იყო. იგი ეყრდნობოდა კონვენციის მე-8 მუხლს, რომელიც ითვალისწინებს შემდეგს:

“1. ყველას აქვს უფლება, რომ დაცული იყოს მისი პირადი და ოჯახური ცხოვრება, საცხოვრისი და მიმოწერა.

2. დაუშვებელია ამ უფლების განხორციელებაში საჯარო ხელისუფლების ჩარევა, გარდა ისეთი შემთხვევისა, როდესაც ასეთი ჩარევა ხორციელდება კანონის შესაბამისად და აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ეროვნული უშიშროების, საზოგადოებრივი უსაფრთხოების, ქვეყნის ეკონომიკური კეთილდღეობის ინტერესებისათვის, უწესრიგობისა თუ დანაშაულის თავიდან ასაცილებლად, ჯანმრთელობისა ან მორალის, ანდა სხვათა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად.”

48. მთავრობა მომჩივანს არ დაეთანხმა.

ა.  დასაშვებობა

1. მომჩივნის დაზარალებულის სტატუსი

49. მთავრობას მთავარ არგუმენტად მოჰყავდა ის, რომ მომჩივანს არ შეეძლო ემტკიცებინა, რომ „დაზარალებულია“ კონვენციის 34-ე მუხლის მნიშვნელობით. მთავრობა მტკიცებით, მომჩივნის უფლებები არ დარღვეულა, ხაზგასმით აღნიშნავდა რა, რომ მომჩივანი არ ჩიოდა, რომ განსახილველი კანონმდებლობა მის საზიანოდ იქნა გამოყენებული, არამედ, რომ, უბრალოდ, იგი ვალდებული გახდა, თავისი საქმიანობა შესაბამისად აეწყო და სპეციალური შიდა პროცედურები შემოეღო. სინამდვილეში, მომჩივანი სასამართლოს თხოვნით მიმართავდა, in abstracto განეხილა ეროვნული კანომნმდებლობის კონვენციასთან შესაბამისობა. რაც შეეხება მისი, როგორც „პოტენციური დაზარალებულის“ სტატუსს სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მნიშვნელობით, მთავრობა ამ ცნების ფართო გამოყენების წინააღმდეგ მოუწოდებდა, რადგან ეს გზას გაუხსნიდა actio popularis-ს, რაც კონვენციის ავტორების განზრახვის საწინააღმდეგო იქნებოდა, პოტენციური მომჩივნების რიცხვს მნიშვნელოვნად გაზრდიდა და გასაჩივრების ყველა შიდასამართლებრივი საშუალების ამოწურვის ვალდებულასთან ძნელად თავსებადი იქნებოდა. მთავრობის მტკიცებით, კონკრეტულ შემთვევებში, სასამართლომ მხედველობაში უნდა მიიღოს მხოლოდ უკიდურესად გამონაკლისი გარემოებები დაზარალებულის სტატუსის ცნების გასაფართოებლად. წინამდებარე საქმეში ამგვარი გარემოებები არ არსებობდა.

50. მომჩივანმა სასამართლოს მოუწოდა, ეღიარებინა, რომ მას შეეძლო იმის მტკიცება, რომ იყო კონვენციის დარღვევის გამო დაზარალებული, რაზეც იგი ჩიოდა. მან აღნიშნა, რომ სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, პირს უფლება ჰქონდა, ემტკიცებინა, რომ კანონმა, მისი განხორციელების რაიმე ცალკეული მექანიზმის არარსებობის პირობებში, მისი უფლებები დაარღვია, თუკი კანონი მისგან მოითხოვდა ქცევის შეცვლას, ან არადა – სამართლებრივი დევნის საფრთხეს უქმნიდა, ან თუ იგი ადამიანთა იმ კლასს მიეკუთვნებოდა, რომელზეც ეს კანონი პირდაპირ შეიძლება გავრცელებულიყო. როგორც იურისტი, მომჩივანი ადამიანთა იმ კლასს მიეკუთვნებოდა, რომელსაც ეს კანონი პირდაპირ ვრცელდება: მას სამართლებრივი კვლევისა და განცხადების პასუხისმგებლობა ეკისრებოდა და ვალდებული იყო, ქცევა შეეცვალა და საქმიანობა წარემართა სპეციალური შიდა პროცედურების შემოღების გზით, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მას დისციპლინური პასუხისმგებლობის დაეკისრებოდა. როგორც ფინანსურ და საგადასახადო სამართალში სპეციალიზებული იურისტი, მომჩივანს ეს ვალდებულებები განსაკუთრებით ეხებოდა, მათი შეუსრულებლობა კი – საფრთხეს უქმნიდა.

51. სასამართლო აღნიშნავს, რომ იმისთვის, რომ პირს შეეძლოს კონვენციის 34-ე მუხლის შესაბამისად საჩივრის შეტანა, მას უნდა შეეძლოს იმის მტკიცება, რომ კონვენციით დაცული უფლებების დარღვევის გამო „დაზარალებულია“: იმისთვის, რომ პირმა ამტკიცოს, რომ დარღვევის გამო დაზარალებულია, მას სადავო ღონისძიება პირდაპირ უნდა ეხებოდეს. კონვენცია, მასში განსაზღვრული უფლებების ინტერპრეტაციისთვის, არ ითვალისწინებს actio popularis-ის გამოყენებას და არც უფლებას აძლევს პირებს, ეროვნული კანონის რომელიმე დებულებასთან დაკავშირებით იჩივლონ მხოლოდ იმიტომ, რომ მათი აზრით, –თუმცა ეს კანონი პირდაპირ მათ არ შეხებიათ – იგი შეიძლება კონვენციას ეწინააღმდეგებოდეს (იხილეთ ნორისი ირლანდიის წინააღმდეგ, 1988 წლის 26 ოქტომბერი, A no. 142, § 31 და, მრავალ სხვა წყაროს შორის, ბურდენი გაეთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ [დიდი პალატა], №13378/05, § 33, ECHR 2008).

თუმცა პირს შეუძლია, ამტკიცოს, რომ კანონმა, მისი განხორციელების კონკრეტული მექანიზმის არარსებობის პირობებში, მისი უფლებები დაარღვია და, ამგვარად, ამტკიცოს, რომ „დაზარალებულია“ კონვენციის 34-ე მუხლის მნიშვნელობით, თუკი კანონი მისგან მოითხოვს ქცევის შეცვლას, ან არადა – სამართლებრივი დევნის საფრთხეს უქმნის, ან თუ იგი ადამიანთა იმ კლასს მიეკუთვნება, რომელზეც ეს კანონი პირდაპირ შეიძლება გავრცელდეს (იხილეთ, სხვა წყაროებს შორის, მარქსი ბელგიის წინააღმდეგ, 1979 წლის 13 ივნისი, A no. 31, § 27; ჯონსტონი და სხვები ირლანდიის წინააღმდეგ, 1986 წლის 18 დეკემბერი, A no. 112, § 42; ზემოხსენებული ნორისი, § 31; და ზემოხსენებული ბურდენი, § 34).

52. წინამდებარე საქმეში მომჩივანზე არ გავრცელებულა რაიმე კონკრეტული ღონისძიება, რომელსაც საფუძვლად დაედებოდა „ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების წინააღმდეგ საბრძოლველად შიდა პროცედურების შესახებ რეგულაციებისა და ამ პროცედურებთან შესაბამისობის უზრუნველსაყოფად კონტროლის შიდა მექანიზმების მიღების“ თაობაზე ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს 2007 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილება.

თუმცა სასამართლო აღნიშნავს, რომ განსახილველ გადაწყვეტილებას, რომელიც 1971 წლის 31 დეკემბრის კანონის 21-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის თანახმად იქნა მიღებული და რომელიც ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს უფლებამოსილებას ანიჭებს, იურისტის პროფესიის წესებისა და პრაქტიკის ჰარმონიზაციისთვის საერთო ზომები მიიღოს, კანონის ძალა აქვს. სასამართლო ასევე აღნიშნავს, რომ, სამართლებრივი კვლევისა და ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების მსგავსად, იგი ყველა ფრანგ იურისტს შეეხება და, ამდენად, მომჩივანი ადამიანთა იმ კლასს მიეკუთვნება, რომელსაც ის პირდაპირ შეიძლებაგავრცელდეს. კერძოდ, მაგალითად, თუ მომჩივანი, მოთხოვნის შესაბამისად, არ განაცხადებს საეჭვო საქმიანობის შესახებ, იგი, ამ ტექსტის ძალით, დისციპლინური სანქციების, მათ შორის, ადვოკატურიდან გარიცხვის საფრთხის წინაშე დადგება. სასამართლო ასევე სარწმუნოდ მიიჩნევს მომჩივნის ვარაუდს, რომ, როგორც ფინანსურ და საგადასახადო სამართალში სპეციალიზებულ იურისტს, მას ეს ვალდებულებები კიდევ უფრო მეტად შეეხებოდა, ვიდრე მრავალ მის კოლეგას ისევე, როგორც – ამ ვალდებულებების შეუსრულებლობის შედეგები. ფაქტობრივად, მომჩივანი იმგვარი დილემის წინაშეა, რომელიც შეიძლება შევადაროთ mutatis mutandis სასამართლოს მიერ დადგენილს საქმეებში დადგეონი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ (1981 წლის 22 ოქტომბერი, A no. 28, § 41) და ნორისი (იხილეთ ზემოთ, §§ 30-34): ან წესებით იხელმძღვანელოს და უარი თქვას ადვოკატისა და კლიენტის ურთიერთობის კონფიდენციალობის პრივილეგიის პრინციპის იდეაზე, ან გადაწყვიტოს, რომ მათით არ ხელმძღვანელობს და დისციპლინური სანქციების, მათ შორის, ადვოკატურიდან გარიცხვის საფრთხის წინაშე დადგეს.  

53. ზემოთქმულის გათვალისწინებით, სასამართლო აღიარებს, რომ სადავო დებულებები მომჩივანს პირდაპირ შეეხება და, ამდენად, მას შეუძლია, ამტკიცოს, რომ „დაზარალებულია“ მე-8 მუხლის სავარაუდო დარღვევის გამო.

2. ექვსთვიანი ვადა

54. მთავრობის თანახმად, მომჩივანს თუნდაც რომ შეძლებოდა იმის მტკიცება, რომ „დაზარალებულია“, აღსანიშნავია ის, რომ საჩივარი კონვენციის 35-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით გათვალისწინებული ექვსთვიანი ვადის გასვლის შემდეგ იქნა შეტანილი. მთავრობის არგუმენტით, ვადის ათვლა 2008 წლის 10 აპრილის იმ გადაწყვეტილების მიღების დღიდან დაიწყო, რომელშიც Conseil d’Etat-მა დაადგინა, რომ 2001 წლის 4 დეკემბრის დირექტივა 2001/97/EC და 2004 წლის 11 თებერვლის კანონი, რომელშიც ეს დირექტივა გადავიდა, კონვენციის მე-8 მუხლს შეესაბამებოდა.

55. მომჩივანმა საპასუხოდ გადაცხადა, რომ მან დაიცვა კონვენციის 35-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით გათვალისწინებული ვადა, რადგან საჩივარი სასამართლოში შეიტანა Conseil d’Etat-ის მიერ 2010 წლის 23 ივლისს მიღებული იმ გადაწყვეტილებიდან ექვსი თვის ვადაში, რომელიც შეეხებოდა ზემოხსენებული მარეგულირებელი გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით მომჩივნის მიერ შეტანილ საჩივარს.

56. სასამართლო აღნიშნავს, რომ კონვენციის 35-ე მუხლის 1-ლ ნაწილთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია ის, რომ მომჩივანმა შესაბამისი შიდასამართლებრივი გასაჩივრების საშუალებების ამოწურვით მოპასუხე სახელმწიფოს სავარაუდო დაღვევის თავიდან აცილების ან გამოსწორების საშუალება მისცა და შემდეგ, საბოლოო გადაწყვეტილების მიღების დღიდან ექვსი თვის ვადაში შეიტანა საჩივარი სასამართლოში.

57. სასამართლო აღნიშნავს, რომ ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების პრაქტიკული დეტალები მოცემული იყო ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს 2007 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილებაში, რომელიც იმ იურისტების წინააღმდეგ, რომლებიც ვალდებულებას ვერ შეასრულებენ, დისციპლინური ზომების მიღებისთვის საჭირო საფუძველს ითვალისწინებს. მე-8 მუხლის შესაბამისად Conseil d’Etat-ში საჩივრის შეტანით, რომ განსახილველი გადაწყვეტილება გაუქმებულიყო, მომჩივანმა იმ სასამართლოს საშუალება მისცა, მის საჩივარზე გადაწყვეტილება გამოეტანა პირველ ინსტანციაში, რაც სასამართლომ, რასაკვირველია, გააკეთა (იხილეთ ზემოთ პარაგრაფები 44-46). ამდენად, მომჩივანმა გამოიყენა შიდასამართლებრივი გასაჩივრების საშუალება, რომელიც ამ საქმის გარემოებებს შეესაბამებოდა. ამგვარად, იმ პროცესის ბოლოს, 2010 წლის 23 ივლისს, Conseil d’Etat-ის მიერ გამოცხადებული გადაწყვეტილება ექვსთვიანი ვადის მიზნებისთვის ეროვნულ დონეზე მიღებული საბოლოო გადაწყვეტილება იყო. რადგან საჩივარი 2011 წლის 19 იანვარს შევიდა, მისი შეტანა ვადის დარღვევით არ მომხდარა.  

3. დასკვნა

58. სასამართლო აღნიშნავს, რომ ეს საჩივარი არ არის აშკარად დაუსაბუთებელი კონვენციის 35-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მნიშვნელობით და რომ იგი არც რაიმე სხვა საფუძვლით არის დაუშვებელი. ამგვარად, სასამართლო ამ საჩივარს დასაშვებად აცხადებს.

ბ.  არსებითი მხარე

1. მხარეთა არგუმენტები

ა) მომჩივანი

59. აღნიშნავდა რა, რომ მთავრობას ეჭვქვეშ არ დაუყენებია ის, რომ კონვენციის მე-8 მუხლი იურისტის პროფესიულ პრივილეგიას იცავდა, მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ ჩარევა, რაზეც იგი ჩიოდა, იმ დებულების მნიშვნელობით „კანონის შესაბამისად“ არ მომხდარა. იგი ამტკიცებდა, რომ განსახილველი რეგულაციები ბუნდოვანი იყო: ისინი ადვოკატებს ავალდებულებდა „ეჭვების“ შესახებ განცხადებას, მაგრამ ტერმინი „ეჭვები“ განმარტებული არ იყო; ბუნდოვანი იყო იმ „მოქმედებების“ ფარგლები, რომლებზეც ეს რეგულაციები ვრცელდებოდა და ადვოკატისთვის რთული იყო საკუთარი მოქმედებების სეგმენტირება ან დაყოფა იმის მიხედვით, თუ რა შეიძლებოდა და რა – არა. მომჩივანი ასევე აცხადებდა, რომ ადვოკატისა და კლიენტის ურთიერთობის კონფიდენციალობა შეუვალი იყო: იურიდიული პროფესიების მარეგულირებელ კანონში მითითებული იყო, რომ იგი ვრცელდებოდა როგორც დაცვით, ასევე საკონსულტაციო საქმიანობაზე და შეეხებოდა ადვოკატის ყველა მოქმედებას და საქმეს, რასთანაც მათ შეხება ჰქონდათ.  

60. მომჩივანს ეჭვქვეშ არ დაუყენებია, რომ განსახილველი ჩარევა მე-8 მუხლის მეორე ნაწილში გათვალისწინებულ ერთ-ერთ მართლზომიერ მიზანს ისახავდა. თუმცა იგი მიიჩნევდა, რომ ამ მიზნის მისაღწევად იგი არ იყო „აუცილებელი დემოკრატიულ საზოგადოებაში“.

61. მომჩივანი მიიჩნევდა, რომ ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფცია, რომელიც დადგინდა გადაწყვეტილებაში საქმეზე ბოსფორის ავიახაზები ირლანდიის წინააღმდეგ [დიდი პალატა] (№45036/98, ECHR 2005‑VI), არ იყო გამოყენებადი.

იგი მიიჩნევდა, რომ მისი საქმე განსხვავდებოდა ბოსფორის ავიახაზებისა და სხვა საქმეებისგან, რომლებშიც სასამართლომ აღიარა, რომ ევროკავშირის წევრობა ეკვივალენტურ დაცვას უზრუნველყოფდა, რამდენადაც ის საქმეები წევრი სახელმწიფოს მიერ რეგულაციის, და არა – დირექტივის, შესრულებას შეეხებოდა. მისი მტკიცებით, რეგულაციებთან დაკავშირებით წევრ სახელმწიფოებს არ ჰქონდათ შეფასების თავისუფლება, ხოლო დირექტივების შესრულებასთან დაკავშირებით მათ ის ჰქონდათ. მომჩივანმა ასევე ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ადამიანის უფლებათა დაცვის კონვენციის სისტემისგან განსხვავებით, ევროკავშირის მოქმედი კანონმდებლობა არ ითვალისწინებდა ისეთ დებულებას, რომლითაც ფიზიკურ პირებს საშუალება მიეცემოდათ, ლუქსემბურგის სასამართლოსთვის პირდაპირ მიემართათ. 

62. უფრო კონკრეტულად, ევროგაერთიანების სამართლის მექანიზმები კონვენციის მე-8 მუხლთან დაკავშირებული საჩივრის, რაც მომჩივანს ჰქონდა შეტანილი, სპეციალური განხილვის საშუალებას არ იძლეოდა. პირველ რიგში, იმიტომ, რომ Conseil d’Etat-მა უარყო მომჩივნის შუამდგომლობა წინასწარი გადაწყვეტილების გამოსატანად საქმის მართლმსაჯულების სასამართლოში გადაცემის შესახებ. და მეორე, რადგან საქმეში Ordre des barreaux francophones et germanophone and Others v. Conseil des Ministres სასამართლომ საკითხი განიხილა მხოლოდ საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების თვალსაზრისით. მომჩივნის მტკიცებით, ეს იმაზე მიუთითებდა, რომ ევროკავშირის სისტემა ვერ უზრუნველყოფდა ისეთ კონტროლსა და დაცვას, რომელიც ეკვივალენტური იქნებოდა იმისა, რაც კონვენციით იყო გათვალისწინებული.  

63. მომჩივანი მიიჩნევდა, რომ „აუცილებლობის“ საკითხის განხილვისას აუცილებელი იყო, გათვალისწინებული ყოფილიყო ის როლი, რომელსაც ადვოკატები თამაშობდნენ – რომლის განსაკუთრებულობასაც სასამართლომ ხაზი გაუსვა კონვენციის მე-10 მუხლის კონტექსტში – და ასევე მათ პროფესიულ პრაქტიკაში კონფიდენციალობის მნიშვნელობა, რომელიც იყო ის, რაც მათსა და მათ კლიენტებს შორის არსებულ ნდობას, ასევე ინდივიდუალურ თავისუფლებასა და მართლმსაჯულების შეუფერხებელ ფუნქციონირებას იცავდა. მისი აზრით, ადვოკატებისთვის ეჭვების შესახებ განცხადების მოთხოვნა იყო მათგან ისეთი მოქმედების მოთხოვნა, რომელიც მათი პროფესიის სოციალური მიზანთან წინააღმდეგობაში მოდიოდა და ეჭვქვეშ აყენებდა ტრადიციულ როლს, რასაც ისინი თამაშობდნენ.

მომჩივანმა ასევე აღნიშნა, რომ სასამართლომ, დააფუძნა რა კონვენციის მე-8 მუხლს ადვოკატების პროფესიული კონფიდენციალობის დაცვის შესახებ პრეცენდენტული სამართალი, ასევე მიიჩნია, რომ მასზე მე-6 მუხლის 1-ლი ნაწილი ვრცელდებოდა. მან ყურადღება გაამახვილა განსაკუთრებით იმ კავშირზე, რომელიც არსებობდა კონფიდენციალობასა და მათი დაცვის ქვეშ მყოფი ბრალდებული პირების უფლებას შორის, საკუთარი თავის ინკრიმინაცია არ მოეხდინათ, რაც თავად სასამართლომ ხაზგასმით აღნიშნა ზემოთ მოყვანილ გადაწყვეტილებაში საქმეზე ანდრე. მან ასევე აღნიშნა, რომ ადვოკატებისთვის ეჭვების შესახებ განცხადების მოთხოვნა იმას ნიშნავდა, რომ მათ თავიანთი კლიენტების შესახებ პირადი ინფორმაცია უნდა გაემჟღავნებინათ (რაც მე-8 მუხლის სფეროში შედიოდა) და რომ მათთვის იმ პირის ინფორმირების აკრძალვა, ვის შესახებაც აცხადებდნენ, ამ პირს არა მხოლოდ ინფორმაციის მიღების უფლებას, არამედ ასევე მისი გასწორების ან წაშლის შესაძლებლობას ართმევდა იმ შემთხვევაში, თუ ეს ეჭვი უსაფუძვლო აღმოჩნდებოდა. ამდენად, ამ ვალდებულებას უკუშედეგები ჰქონდა სხვა ადამიანების ფუნდამენტურ უფლებებთან დაკავშირებით.

64. მომჩივანს არ უარუყვია ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის აუცილებლობა, მაგრამ იგი მიიჩნევდა, რომ ამ მიზნისკენ სწრაფვისას არაპროპორციული იყო, ადვოკატები პრევენციულად დაევალდებულებინათ, რომ მათი კლიენტების საქმიანობასთან დაკავშირებით ნებისმიერი ეჭვის შესახებ ფინანსური დაზვერვის სამსახურისთვის (Tracfin) ეცნობებინათ, რითაც განახორციელებდნენ იმას, რასაც შეიძლება ეწოდოს „მინდობილობით საკუთარი თავის ინკრიმინაცია„ და დაარღვევდნენ კონფიდენციალობის ვალდებულებას.

65. მომჩივნის თანახმად, განცხადების ვალდებულება ადვოკატებს ფინანსური და ფისკალური მონაცემების ცენტრალიზაციის განყოფილების თანამშრომლებად აქცევდა, რაც გაცხადებული მართლზომიერი მიზნიდან გადახვევას წარმოადგენდა. მან ეს დასკნა გამოიტანა მას შემდეგ, რაც შენიშნა, რომ ნომინალური ინფორმაციის 98%, რის შესახებაც ადვოკატებს უნდა განეცხადებინათ, უფრო მეტად ამ მიზნით გამოიყენებოდა და არა – დანაშაულის პრევენციისთვის. ამასთან დაკავშირებით მომჩივანმა დაიმოწმა FIU-ს (Tracfin) მიერ გამოქვეყნებული სტატისტიკა, რომელიც აჩვენებდა, მაგალითად, რომ 2010 წელს Tracfin-მა 20,252 განაცხადი მიიღო, მათ შორის, პროფესიონალების მიერ შეტანილი 19,208 განაცხადი ეჭვების შესახებ, რომ მხოლოდ 5,132 მათგანი – რაც არის 25% – იქნა დეტალურად განხილული და რომ საბოლოოდ მხოლოდ 404 (ფულის გათეთრების შესახებ ეჭვებს შეეხებოდა არაუმეტეს მათი მეოთხედისა) გადაეგზავნა სასამართლო სისტემას შემდგომი რეაგირებისთვის; სხვები ცნობის სახით მიეწოდა სპეცსამსახურებს, საგადასახადო ორგანოებსა და პოლიციას. ამგვარად შეგროვებული ინფორმაცია ფინანსათა სამინისტროს წინაშე პასუხისმგებელი ადმინისტრაციული დეპარტამენტის მიერ გადაიცემოდა, იწერებოდა და ინახებოდა და უცნობი იყო, თუ როგორ ხდებოდა მისი გამოყენება. ეს ციფრები ასევე აჩვენებდა, თუ რამდენად არაეფექტიანი იყო სისტემა, რადგან 19,208 განაცხადიდან მხოლოდ 404 მივიდა მართლმსაჯულების სისტემამდე; ამდენად, ადვოკატისა და კლიენტის ურთიერთობის პრივილეგია ფულის გათეთრების პრევენციის თვალსაზრისით უმნიშვნელო შედეგს შეეწირა.

66. მომჩივნის თანახმად, ჩარევა მით უფრო არაპროპორციული იყო, რომ ტერორიზმისა და ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის ალტერნატიურლი გზები არსებობდა, რომლებიც უფრო ეფექტიანი იყო და ადამიანების ფუნდამენტურ უფლებებს ნაკლებად ხელყოფდა. მოითხოვდა რა წევრი სახელმწიფოებისგან ფულის გათეთრების აკრძალვის „უზრუნველყოფას“, 2001/97/EC დირექტივის მე-2 მუხლი მათ უფლებას აძლევდა, მთელი რიგი მეთოდებისთვის მიემართათ, რომლებიც პროპორციული და თითოეული განსახილველი პროფესიის ვითარებაზე მორგებული იქნებოდა. ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების ადვოკატებისთვის დაკისრება აშკარად არასაჭირო იყო, როცა ისინი ისედაც ექვემდებარებოდნენ სისხლის სამართლის კანონმდებლობას, რომელიც ფულის გათეთრებას კრძალავდა, ასევე – განსაზღვრულ სამართლებრივ ვალდებულებებსა და მკაცრ ფინანსურ კოტროლს. საფრანგეთის სისხლის სამართლით ფულის გათეთრება მკაცრად ისჯებოდა და ადვოკატს შეიძლება ბრალად დასდებოდა დახმარება და თანამონაწილეობა, თუ იგი არ იზრუნებდა, კლიენტი დაერწმუნებინა, რომ საეჭვო ფინანსურ გარიგებაში მონაწილეობა არ მიეღო, ხოლო ნაღდ ფულთან დაკავშირებული გარიგებები ამ პროფესიაში აკრძალული იყო. 

67. მომჩივანი ასევე მიიჩნევდა, რომ ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება შეუთავსებელი იყო ადვოკატის კლიენტებისადმი ლოიალობის მოვალეობასთან, რომელიც დაცული იყო „ადვოკატების როლის შესახებ ძირითადი პრინციპებით“, რაც ჰავანაში, კუბაზე 1990 წლის 27 აგვიტოდან 7 სექტემბრამდე გამართული დანაშაულის პრევენციისა და დამნაშავეების მიმართ მოპყრობის შესახებ გაეროს მერვე კონგრესის მიერ და ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის ადვოკატის პროფესიის თავისუფალი განხორციელების შესახებ 2000 წლის 25 ოქტომბრის Rec(2000)21 რეკომენდაციით იყო მიღებული. ის ადვოკატის როლისა და დანიშნულებისთვის უცხო იყო და საფუძველს ურყევდა ადვოკატსა და კლიენტს შორის ნდობაზე დამყარებულ ურთიერთობას. 

68. დასასრულ, მომჩივანმა აღნიშნა, რომ ევროკავშირის გარკვეული ქვეყნების (იტალია, ესტონეთი, ბელგია, ნიდერლანდები და ირლანდია) და შვეიცარიის მოქმედი კანონმდებლობა პროფესიულ კონფიდენციალობას უკეთ იცავდა, ვიდრე საფრანგეთის კანონმდებლობა, ხოლო კანადასა და შეერთებულ შტატებში ადვოკატებს ეჭვების შესახებ განცხადების არანაირი ამგვარი ვალდებულება არ ეკისრებოდათ.

ბ) მთავრობა

69. მთავრობა აღიარებდა, რომ კონვენციის მე-8 მუხლი იურისტის პროფესიულ პრივილეგიას იცავდა. თუმცა იგი ამტკიცებდა, რომ ხელისუფლების მხრიდან არანაირი „ჩარევა“ არ ყოფილა მომჩივნის პირადი ცხოვრების, საცხოვრისისა და მიმოწერის დაცულობის უფლებაში იმ დებულების მეორე ნაწილის მნიშვნელობით, რადგან მომჩივანი არ ჩიოდა რაიმე კონკრეტული შემთხვევის შესახებ, რომელიც მას პიროვნულად შეეხო.

70. თუნდაც მიჩნეულიყო, რომ ადგილი ჰქონდა ჩარევას, მთავრობა ამტკიცებდა, რომ იგი მოხდა „კანონის შესაბამისად“, კერძოდ, ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს გადაწყვეტილების შესაბამისად, რომელიც 2006 წლის 26 ივნისის ბრძანების შემადგენელი სავალუტო-საფინანსო კოდექსის მარეგულირებელი დებულებების ამოქმედებით იქნა მიღებული; ეს ბრძანება, თავის მხრივ, გამოცემული იყო 2004 წლის 11 თებერვლის კანონის ამოქმედებით, რომელშიც გადმოტანილი იყო 2001/97/EC დირექტივა, რომლითაც ცვლილება შევიდა 91/308/EEC დირექტივაში ფულის გათეთრების მიზნით ფინანსური სისტემის გამოყენების პრევენციის შესახებ.

მთავრობა ასევე ამტკიცებდა, რომ საფრანგეთის კანონმდებლობა საკმარისად მკაფიო იყო იმისთვის, რომ სამართლებრივი სარწმუნოობის პრინციპის დარღვევა არ მომხადრიყო. კერძოდ, „ეჭვების“ შესახებ განცხადების იდეა ცალსახა იყო: ეჭვები შეიძლება შეხებოდა კლიენტის ან ოპერაციის ბენეფიციარის ვინაობას, ფულადი სახსრების წარმომავლობას, გარიგების უჩვეულო ან რთულ ხასიათს, ან მის დანიშნულებას; სავალუტო-საფინანსო კოდექსის L. 561-15 მუხლის შესაბამისად, პროფესიონალს ეჭვების შესახებ უნდა განეცხადებინა მაშინ, როცა მან ცხად და ობიექტურ ინფორმაციაზე დაყრდნობით იცოდა, რომ ფულადი სახსრები დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლები იყო, ან როცა ოპერაციის მახასიათებლები ან მის შესახებ დეტალებისა თუ ინფორმაციის ნაკლებობა, რისი მოპოვებაც მას არ შეეძლო, ფულის გათეთრების შესახებ ეჭვებს აღძრავდა და ფულადი სახსრების ლეგიტიმურ წარმომავლობას საფუძვლიანი ეჭვის ქვეშ აყენებდა. გარდა ამისა, სავალუტო-საფინანსო კოდექსის D. 561-32-1 მუხლში განსაზღვრული იყო ის ამოსავალი კრიტერიუმები, რომლებსაც უნდა გამოეწვია საგადასახადო თაღლითობის შესახებ ეჭვების განცხადება – მაგალითად, შვილობილი კომპანიების გამოყენების შესახებ – რადგან ის საეჭვო პრაქტიკაზე მიუთითებდა. რაც შეეხება „იურიდიული რჩევის“ ცნებას, მთავრობა მიიჩნევდა, რომ შეუძლებელი იყო, რომელიმე იურისტს არსებითად არ ცოდნოდა მისი მნიშვნელობა, მით უმეტეს, რომ იგი მკაფიოდ იყო განსაზღვრული სამართლის თეორიასა და პრეცედენტულ სამართალში, ასევე – ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს გენერალური ასამბლეის მიერ (რომელმაც 2011 წლის 18 ივნისს მიღებულ რეზოლუციაში ის შემდეგნაირად განსაზღვრა: „პერსონალიზებული ინტელექტუალური მომსახურება, რომელიც მოიცავს განსახილველ საკითხზე კანონის უზენაესობის გამოყენების შესახებ აზრის ან რჩევის შეთავაზებას, მაგალითად, გადაწყვეტილების მიღების მიზნით“). მიუთითებდა რა, სხვა წყაროებს შორის, გადაწყვეტილებაზე საქმეზე კანტონი საფრანგეთის წინააღმდეგ (1996 წლის 15 ნოემბერი, Reports of Judgments and Decisions 1996‑V), მთავრობა ასევე ამტკიცებდა, რომ განსახილველი სამართლებრივი დებულებების განჭვრეტადობის შეფასებისას გასათვალისწინებელი იყო ის, რომ განსახილველი რეგულაციები იურისტის პროფესიას მიემართებოდა. 

71. მთავრობამ ასევე აღნიშნა, რომ ჩარევა, რომელიც ფულის გათეთრებისა და მასთან დაკავშირებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის იყო გამიზნული, მე-8 მუხლის მეორე ნაწილში განსაზღვრულ ერთ-ერთ მართლზომიერ მიზანს ისახავდა, კერძოდ კი – უწესრიგობისა და დანაშაულის თავიდან აცილებას.

72. მთვარობას ასევე მიაჩნდა, რომ ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფცია გამოყენებული იყო.

73. პირველ რიგში, იმიტომ, რომ ადვოკატებისთვის სამართლებრივი კვლევისა და ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულებების დაკისრებით მათი საქმიანობის კონტექსტში, რომელზეც საბჭოს 91/108/EEC დირექტივა და ევროპარლამენტისა და საბჭოს 2001/97/EC დირექტივა ვრცელდებოდა, ფრანგი კანონმდებლები, ევროკავშირის კანონდებლობის შესაბამისად, უბრალოდ თავიანთ ვალდებულებებს ასრულებდნენ; მათი მოქმედების თავისუფლება ამ საკითხში შეზღუდული იყო გარკვეული პრაქტიკული ზომებით, როგორიცაა პროფესიის თვითმარეგულირებელი ორგანოებისთვის „ფილტრაციის“ როლის მინიჭება.

მეორე, წინამდებარე საქმეში არ არსებობდა არაფერი, რაც ამ პრეზუმფციას წინ აღუდგებოდა. მთავრობამ აღნიშნა, რომ საქმეზე ბოსფორის ავიახაზები გამოტანილ გადაწყვეტილებაში მოცემული განმარტებები, რომლებიც ევროგაერთიანების სამართლის მიერ ფუნდამენტური უფლებების დაცვას შეეხებოდა, კვლავ გამოიყენებოდა, ხოლო ევროკავშირის შესახებ ხელშეკრულების მე-6 მუხლის მე-3 ნაწილი კონკრეტულად მიუთითებდა კონვენციაზე ევროკავშირის სამართლებრივ სისტემაში. მთავრობა ამტკიცებდა, რომ იმ გადაწყვეტილებაში სასამართლომ in abstracto გამოსცა ევროგაერთიანების ადამიანის უფლებათა დაცვის სისტემა, როგორც „პირობითობის დოკუმენტი“, მისი არსებითი და პროცედურული გარანტიების თვალსაზრისით. მთავრობა ასევე ამტკიცებდა, რომ ევროკავშირის სამართლით, პროფესიული კონფიდენციალობა განსაკუთრებით იყო დაცული და ამასთან დაკავშირებით მიუთითებდა 1982 წლის 18 მაისის გადაწყვეტილებაზე AM & S Europe Limited კომისიის წინააღმდეგ, რომელშიც მართლმსაჯულების სასამართლომ აღნიშნა, რომ „წევრი სახელმწიფოების ეროვნულ კანონმდებლობებში უნდა არსებობდეს საერთო კრიტერიუმები, რამდენადაც ეს კანონები ერთნაირ გარემოებებში იცავს ადვოკატსა და კლიენტს შორის მიმოწერის კონფიდენციალობას იმ პირობით, რომ, ერთი მხრივ, ამგვარი მიმოწერა კლიენტის დაცვის უფლების მიზნებისთვის და მის ინტერესებში ხორციელდება და, მეორე მხრივ, ის მომდინარეობს დამოუკიდებელი ადვოკატებისგან, ანუ ადვოკატებისგან, რომლებიც კლიენტთან არ არიან სამსახურებრივად დაკავშირებულნი.“ მთავრობამ ასევე აღნიშნა, რომ თავის დასკვნაში საქმეზე Ordre des barreaux francophones et germanophone and Others v. Conseil des Ministres გენერალურმა ადვოკატმა, მიგელ პუარეს მადურომ ახსნა, რომ მე-17 რეციტალის თვალსაზრისით განმარტებული 91/108/EEC დირექტივა, თავისი ცვლილებებით, პროფესიულ კონფიდენციალობას იცავდა კონვენციის არა მხოლოდ მე-6 მუხლის, არამედ მე-8 მუხლის მიზნებისთვისაც.

74. სასამართლოს თუნდაც რომ გადაეწყვიტა, რომ საჭირო იყო იმის განხილვა, იყო თუ არა ჩარევა აუცილებელი, მთავრობამ აღნიშნა, რომ ფულის გათეთრების პრევენციის ძალისხმევასთან დაკავშირებით ადვოკატებისთვის ვალდებულებების დაკისრების პრინციპიც და იმ საქმიანობათა ჩამონათვალი და მასთან დაკავშირებული გამონაკლისებიც, რასაც ის მოიცავდა, ევროკავშირის სამართლის ზუსტ ტრანსპოზიციას წარმოადგენდა, რაც FATF-ის რეკომენდაციებში აისახა. მთავრობამ კონკრეტულად ფულის გათეთრებასთან დაკავშირებით ასევე აღნიშნა, რომ ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაში საქმეზე ანდრე სასამართლომ თავად დაადგინა, რომ გარკვეული ვალდებულებების დაკისრებას ადვოკატებზე – კლიენტებთან მათ ურთიერთობებთან დაკავშირებით – კონვენცია არ გამორიცხავდა, იმ პირობით, რომ ამგვარი ზომები მკაცრ კონტროლს დაექვემდებარებოდა.

მთვარობამ ასევე დაადასტურა, რომ სამართლებრივი კვლევისა და თანამშრომლობის ვალდებულებები მხოლოდ იმ საქმიანობებს შეეხებოდა, რომლებიც ჩამონათვალში შედიოდა და რომლებიც, როგორც ეს მართლმსაჯულების სასამართლომ 2007 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილებით დაადგინა, მათი ბუნებიდან გამომდინარე, ჩვეულებრივ, სასამართლოს პროცესთან კავშირის არმქონე კონტექსტში სრულდებოდა. ადვოკატებს არ ეხებოდნენ სასამართლო პროცესებთან დაკავშირებული საქმიანობისას ან როცა მათ „იურიდიული კონსულტაციისთვის“ მიმართავდნენ. ეს გამონაკლისი არ ვრცელდებოდა მხოლოდ იმ შემთხვევებში, როცა იურიდიული მრჩეველი თავად მონაწილეობდა ფულის გათეთრების საქმეში, იურიდიული კონსულტაცია ფულის გათეთრების მიზნებისთვის იყო გაწეული, ან ადვოკატმა იცოდა, რომ კლიენტს იურიდიული რჩევის მიღება ფულის გათეთრების მიზნებისთვის სურდა.

მთავრობამ ასევე განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა „მაქსიმალური პროცედურული გარანტიების“ უზრუნველყოფაზე და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ფრანგულმა კანონმდებლობამ გამოიყენა 91/308/EEC შესწორებული დირექტივის მე-6 მუხლის მე-3 ნაწილით მინიჭებული შესაძლებლობა, რომ იურიდიული პროფესიის თვითმარეგულირებელი ორგანოები გადაექცია „ფილტრად“ ინფორმაციის მიმწოდებელ ადვოკატსა და ხელისუფლებას შორის, რომელმაც ეს როლი ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარეს მიანიჭა: თუ თავმჯდომარე ჩათვლიდა, რომ ფულის გათეთრების არანაირი ეჭვი არ არსებობდა, იგი ინფორმაციას არ გაავრცელებდა; იგივე მოხდებოდა, თუ აღმოჩნდებოდა, რომ წარმოდგენილი ინფორმაცია მიღებული იყო იმ საქმიანობის შესრულებისას, რომელიც სამართლებრივი კვლევისა და თანამშრომლობის ვალდებულებების სფეროში არ შედიოდა. ეს არჩევანი ევროკავშირის სხვა წევრი სახელმწიფოების მხოლოდ მცირე ნაწილმა გამოიყენა (ჩეხეთი, ესპანეთი, დანია და პორტუგალია), ამდენად, ფრანგული კანონმდებლობა იყო ერთ-ერთი, რომელიც ყველაზე მეტად იცავდა იურიდიული პროფესიის პრივილეგიას ევროკავშირში.    

გარდა ამისა, მონაცემების შენახვა დროში შეზღუდული იყო (მაქსიმუმ 10 წლით, როცა ინფორმაცია მართლმსაჯულების სისტემისთვის არ იყო გადაცემული), Tracfin-ის მიერ შეგროვებული ინფორმაცია კონფიდენციალური იყო, მისი გამჟღავნება კანონით მკაცრად კონტროლდებოდა და კანონის დაუმორჩილებლობა სისხლის სამართლის კოდექსის 226-13 მუხლით ისჯებოდა.

დასასრულ, მთავრობამ აღნიშნა, რომ ადვოკატებს იურიდიული პროფესიის მარეგულირებელი ეროვნული წესებისა და ნორმების 1.5 მუხლის შესაბამისად, ნებისმიერ შემთხვევაში, ეკისრებოდათ სიფრთხილის ზოგადი ვალდებულება, რაც ადვოკატის პროფესიისგან განუყოფელი იყო და ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო რეგულაციებს უძღოდა წინ.

2. მესამე მხარის მოსაზრებები

ა) ევროპის ადვოკატთა ასოციაციებისა და სამართლის საზოგადოებების საბჭო (“CCBE”)

75. CCBE მიიჩნევდა, რომ იურიდიული პროფესიის ძირითად ღირებულებებს სერიოზულ საფრთხეს უქმნიდა ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო დირექტივები და მათი ტრანსპოზიციისთვის წევრი სახელმწიფოების მიერ მიღებული კანონები, რაც, მისი აზრით, საფუძველს აცლიდა ადვოკატების დამოუკიდებლობას, პროფესიულ კონფიდენციალობასა და ადამიანების პირადი ცხოვრების დაცულობის უფლებას.

იგი ამტკიცებდა, რომ ადვოკატების საქმიანობების დაყოფა შეუძლებლი იყო და რომ ექსპერტის კონსულტაციასთან დაკავშირებული საქმიანობის – რომელზეც ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება არ ვრცელდებოდა – და სხვა საქმიანობების ერთმანეთისგან განსხვავება სამართლებრივი გაურკვევლობის წყარო იყო, რადგან ადამიანებს, რომლებიც მიიჩნევდნენ, რომ ადვოკატებს კონფიდენციალობის დაცვის ვალდებულება ჰქონდათ, შეიძლება უნებლიედ საკუთარი თავის ინკრიმინაცია მოეხდინათ. ეს გაურკვევლობა იმ ფაქტთან ერთად, რომ ადვოკატებს უნდა განეცხადებინათ „ეჭვების“, და არა –ფაქტობრივი დანაშაულების, შესახებ, შეუთავსებელი იყო კლიენტსა და ადვოკატს შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობასა და კლიენტების პირადი ცხოვრების დაცულობის უფლებასთან, როგორც ეს კონვენციის მე-8 მუხლით იყო გარანტირებული. ადვოკატი de facto „სახელმწიფოს წარმომადგენლად“ იქცა, წარმოეშვა რა ინტერესთა კონფლიქტი თავის კლიენტებთან. თუმცა ეს მიდგომა არ იყო აუცილებელი ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის საქმეში, როგორც ამას მოწმობს ის ფაქტი, რომ კანადასა და შეერთებულ შტატებში ადვოკატებს საეჭვო გარიგებების შესახებ განცხადების ვალდებულება არ ეკისრებოდათ.

76. CCBE-ს თანახმად, განსახილველი რეგულაციები პირადი ცხოვრების დაცვის ევროპულ სტანდარტებთან შეუთავსებელი იყო იმ კუთხით, რომ მათში კონფიდენციალობის პრინციპი „ბუნდოვანი და გაუგებარი ფორმულირებით“ იყო წარმოდგენილი, რაც ვერ განმარტავდა „იურიდიულ კონსულტაციის“ ტიპის საქმიანობას, რომელზეც ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება არ ვრცელდებოდა. ადვოკატების დაყენება ამგვარი გაურკვეველობის წინაშე, რასაც დისციპლინური სანქციები და ადვოკატურიდან გარიცხვაც კი შეიძლება მოჰყოლოდა, საფუძველს ურყევდა იურიდიული პროფესიის დამოუკიდებლობასაც. 

77. CCBE მიუთითებდა „ევროკავშირში ადვოკატთა ქცევის კოდექსსა“ და „ევროპული იურიდიული პროფესიის ძირითადი პრინციპების ქარტიაზე“, რომელთა პროექტები მისი ეგიდით შემუშავდა, ასევე – ზემოხსენებულ „ადვოკატების როლის შესახებ ძირითადი პრინციპებზე“, რომელშიც იურიდიული პროფესიის დამოუკიდებლობის შენარჩუნების და იურისტის პროფესიული საიდუმლოსა და ადვოკატებსა და მათ კლიეტებს შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობის დაცვის მნიშვნელობა ხაზგასმით იყო აღნიშნული.

CCBE აღნიშნავდა, რომ სასამართლოს პრეცედენტული სამართალი ადვოკატებისთვის პროფესიული კონფიდენციალობის ფუნდამენტურ ხასიათს აღიარებდა. გარდა ამისა, 1982 წლის 18 მაისის (155/79) გადაწყვეტილებაში საქმეზე AM & S Europe Limited v. Commission ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლომ დაადგინა ადვოკატსა და კლიენტს შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობის პრინციპი, და ირიბად – იურისტის პროფესიული პრივილეგიის პრინციპი, ხოლო შემდეგ, 2010 წლის 14 სექტემბრის (C-550/07 P.) გადაწყვეტილებაში საქმეზე შპს Akzo Nobel Chemicals და შპს Akcros Chemicals ევროკომისიის წინააღმდეგ კონკრეტულად აღნიშნა, რომ იურისტის პროფესიული პრივილეგია ეფუძნებოდა იმ პრინციპს, რომ ადვოკატი იყო დამოუკიდებელი. CCBE-ს თანახმად, იურიდიული პროფესიის დამოუკიდებლობისამდი ლუქსემბურგის სასამართლოს მიდგომა, რომელსაც იგი მნიშვნელოვანწილად ამ ტიპის საქმისთვის დამახასიათებელ პროფესიულ დისციპლინაზე მითითებით ამართლებდა, ართულებდა იმ კანონის არსის გაგებას, რომელიც ადვოკატებისგან ეჭვების შესახებ განცხადებას მოითხოვდა.   

78. დასასრულ, CCBE-მ აღნიშნა, რომ ბოსფორის პრეზუმფცია შეიძლება უგულებელყოფილიყო, როცა ევროკავშირის სამართალი მის განხორციელებასთან დაკავშირებით სახელმწიფოებს თავისუფალი შეფასების არეს უტოვებდა, რაზეც მოწმობს გადაწყვეტილება საქმეზე მ.ს.ს. ბელგიისა და საბერძნეთის წინააღმდეგ [დიდი პალატა] (№30696/09, ECHR 2011), და ამას ნამდვილად ადგილი ჰქონდა წინამდებარე საქმეში განსახილველ დირექტივებთან დაკავშირებით.

ბ) ბრიუსელის ფრანგულენოვან ადვოკატთა ასოციაციის საბჭო

79. ბრიუსელის ფრანგულენოვან ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს თანახმად, უდავო იყო ის ფაქტი, რომ იურისტისპროფესიული პრივილეგია კონვენციის მე-6 და მე-8 მუხლებით იყო გარანტირებული.

80. მე-8 მუხლი იცავდა ადვოკატის ოფისს, სახლს, მიმოწერას, კომპიუტერულ ტექნიკას და სატელეფონო ხაზებს, ასევე – კლიენეტებთან მისი ურთიერთობის კონფიდენციალობას და მის პროფესიულ პრივილეგიას. ეს პირადი ცხოვრების დაცულობის უფლების ნაწილი იყო, რომელი უფლებაც მინიჭებული ჰქონდა ადვოკატს – რაც მის პროფესიულ საქმიანობასაც მოიცავდა – და მის კლიენტებს, გარდა ამისა, კლიენტები, მათი საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების საფუძველზეც შეიძლება დარწმუნებული ყოფილიყვნენ ადვოკატთან ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობაში. ამ უკანასკნელ პუნქტთან დაკავშირებით, ხაზგასმით აღნიშნა რა ადვოკატების ფუნდამენტური როლი დემოკრატიულ საზოგადოებაში, სადაც კანონი უზენაესია, ადვოკატთა ასოციაციის საბჭომ განაცხადა, რომ ადვოკატის მუშაობის კონფიდენციალობას საფუძვლად ედებოდა ასევე იმის აუცილებლობა, რომ ადვოკატის კლიენტებს ჰქონოდათ რწმენა, რომ მათ მიერ ადვოკატისთვის გამხელილი არც ერთი საიდუმლო მესამე პირისთვის გამჟღავნებული არ იქნებოდა.    

საქმეზე მ.ს. შვედეთის წინააღმდეგ (1997 წლის 27 აგვისტო, Reports 1997‑IV), რომელიც სამედიცინო კონფიდენციალობას შეეხებოდა, სასამართლომ დაადგინა, რომ ჯანმრთელობის შესახებ მონაცემების კონფიდენციალობის დაცვა კონვენციის მონაწილე ყველა მხარის სამართლებრივი სისტემის უმნიშვნელოვანესი პრინციპი იყო. ეს მნიშვნელოვანი იყო არა მხოლოდ იმისთვის, რომ პაციენტს პირადი ცხოვრების დაცულობის განცდა ჰქონოდა, არამედ ასევე სამედიცინო პროფესიისა და, ზოგადად, ჯანდაცვის სისტემისადმი მისი ნდობის შესანარჩუნებლად. ფრანგულენოვან ადვოკატთა ასოციაციის საბჭო ამტკიცებდა, რომ ეს მიდგომა ასევე ვრცელდებოდა, mutatis mutandis, ადვოკატებსა და მათ კლიენტებს შორის ინფორმაციის გაცვლაზე. 

81. იგი ასევე ამტკიცებდა, რომ იურისტის პროფესიული პრივილეგია ევროკავშირის მოქმედი კანონმდებლობითაც აღიარებული იყო; ამასთან დაკავშირებით იგი მიუთითებდა ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაზე საქმეზე AM & S Europe Limited, და განსაკუთრებით – გენერალური ადვოკატის დასკვნებზე ასევე ზემოხსენებულ საქმეზე Ordre des barreaux francophones et germanophone and Others.

82. გარდა ამისა, ფრანგული Conseil d’Etat-ის 2008 წლის 10 აპრილის და 2010 წლის 23 ივლისის ზემოხსენებული გადაწყვეტილებების ანალოგიურად, ბელგიის საკონსტიტუციო სასამართლომ 2008 წლის 23 იანვრის გადაწყვეტილებით (№10/2008) დაადგინა, რომ იურისტის პროფესიული პრივილეგია ზოგადი პრინციპი იყო, რომელიც ფუნდამენტური უფლებების დაცვას უწყობდა ხელს და ბელგიის კონსტიტუციის მე-10, მე-11 და 22-ე მუხლებითა და კონვენციის მე-6 და მე-8 მუხლებით იყო დაცული.

83. წინამდებარე საქმეში მე-8 მუხლით გათვალისწინებულ უფლებებში „ჩარევასთან“ ან მომჩივნის მსხვერპლის სტატუსთან დაკავშირებით რაიმე პოზიციის დაკავების გარეშე, ადვოკატთა ასოციაციის საბჭომ ასევე აღნიშნა, რომ პირს შეეძლო იმის მტკიცება, რომ კანონმა, მისი განხორციელების რაიმე ცალკეული მექანიზმის არარსებობის პირობებში, მისი უფლებები დაარღვია, თუ ის მისგან მოითხოვდა ქცევის შეცვლას, ან არადა – სამართლებრივი დევნის საფრთხეს უქმნიდა, ან თუ მომჩივანი ადამიანთა იმ კლასს მიეკუთვნებოდა, რომელსაც ეს კანონი პირდაპირ შეიძლება შეხებოდა.

84. რაც შეეხება ეკვივალენტური დაცვის პრეზუფციას, ეს არ ვრცელდებოდა წინამდებარე საქმეზე, რომელიც ევროპული დირექტივის ტრანსპოზიციას შეეხებოდა. ამას მოწმობდა საქმეზე ბოსფორის ავიახაზები ზემოხსენებული გადაწყვეტილების 157-ე პარაგრაფი. ფრანგულენოვანი ადვოკატთა ასოციაციის საბჭო ასევე მიუთითებდა ზემოხსენებულ საქმეზე კანტონი, რომელშიც სასამართლომ სრულად შეისწავლა სადავო ზომები, მიუხედავად იმისა, რომ მათ უბრალოდ დირექტივა გადაიტანეს ფრანგულ კანონმდებლობაში, და – ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაზე საქმეზე მ.ს.ს.

85. დასასრულ, ადვოკატთა ასოციაციის საბჭომ სასამართლოს ყურადღება გაამახვილა 2008 წლის 23 იანვრის ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაზე, რომელშიც ბელგიის საკონსტიტუციო სასამართლომ დაადგინა, რომ თუმცა ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის დაფინანსების წინააღმდეგ ბრძოლა საჯარო ინტერესის მქონე მართლზომიერი მიზანი იყო, ის ვერ გაამართლებდა იურისტის პროფესიული პრივილეგიის უპირობო ან უსაზღვრო შეზღუდვას, რადგან არ შეიძლებოდა დანაშაულის გამოვლენაზე პასუხისმგებელ ორგანოებთან ადვოკატების აღრევა. შესაბამისად, მან დაადგინა, რომ ინფორმაცია, რომელმაც ადვოკატის ყურადღება მიიქცია მისი ძირითადი პროფესიული საქმიანობის გარხორციელებისას, მათ შორის, 2005/60/EC დირექტივის მე-2 მუხლის 1-ლი ნაწილის მე-3 პუნქტის (ბ) ქვეპუნქტში ჩამოთვლილი საქმიანობების მანძილზე, კერძოდ, მართლმსაჯულების საკითხებში კლიენტების დახმარებისა და დაცვის და იურიდიული კონსულტაციის გაწევისას, თუნდაც სასამართლო პროცესის მიღმა კონტექსტში, იურისტის პროფესიული პრივილეგიის სფეროში ხვდებოდა და ხელისუფლებისთვის მისი გამჟღავნება არ შეიძლებოდა.

თუმცა საკონსტიტუციო სასამართლოს არ მიუჩნევია, რომ პროფესიული კონფიდენციალობა შეუზღუდავი იყო. დირექტივის მე-20 მუხლზე დაყრდნობით მან თავის გადაწყვტილებაში მიუთითა, რომ ადვოკატს, ვინც ვერ დაარწმუნებდა კლიენტს, არ ეწარმოებინა ან არ მიეღო მონაწილეობა ფულის გათეთრების თუ ტერორიზმის დაფინანსების ოპერაციაში, რომელიც იცოდა, რომ უკანონო იყო, იმ გარემოებებში, როცა მასზე ვრცელდებოდა ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება, მის ხელთ არსებული ინფორმაცია ხელისუფლებისთვის გადასაცემად ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარისთვის უნდა მიეწოდებინა. ასეთ შემთხვევაში მას განსახილველ კლიენტთან ურთიერთობა უნდა შეეწყვიტა, რომ ადვოკატსა და კლიენტს შორის ნდობაზე დაფუძნებული ურთიერთობის საკითხი პრობლემა აღარ ყოფილიყო. 

გ) ევროპის ადვოკატთა ასოციაციის ადამიანის უფლებათა ინსტიტუტი (“EBHRI”)

86. EBHRI ამტკიცებდა, რომ პროფესიული კონფიდენციალობა საფრანგეთში სამართლებრივი ვალდებულება იყო, რომელიც  პირის სტატუსის ან პროფესიის წყალობით ან დროებითი მისიის თუ მოვალეობის შესრულების შედეგად მოპოვებული კონფიდენციალური ინფორმაციის გამჟღავნებას კრძალავდა, რაც მიზნად ისახავდა გარკვეული პროფესიებისა თუ ფუნქციების განსახორციელებლად აუცილებელი ნდობის გაღვივებას.

EBHRI დარწმუნებული იყო, რომ პროფესიული კონფიდენციალობის დაცვა ადვოკატის აბსოლუტური მოვალეობა იყო ყველა მის საქმიანობაში და ყველა მის საქმესთან დაკავშირებით. ზემოხსენებული დირექტივების ტრანსპოზიციასთან დაკავშირებით ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭომ აღნიშნა: „თუმცა დანაშაულისა და ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მიზანი მართლზომიერია, ადვოკატები უარს ამბობენ, იყვნენ ინფორმატორები ან  სისტემა აკონტროლონ და მათი ფიცის არსსა და მათ ძირითად ღირებულებებს უღალატონ; ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო დირექტივები და, ამის შედეგად, ჩვენი ეროვნული კანონმდებლობა საფრთხეს უქმნის ჩვენი მოქალაქეების ფუნდამენტურ უფლებებს, ჩვენი ადვოკატების დამოუკიდებლობას, ადვოკატსა და კლიენტს შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობას, იურისტის პროფესიულ პრივილეგიასა და უდანაშაულობის პრეზუმფციას; ისინი სპობს კლიენტსა და მის ადვოკატს შორის აუცილებელ ნდობას; მის შესახებ ინფორმაციის მიწოდების შიშით, კლიენტი თავს ვალდებულად ჩათვლის, გარკვეული ინფორმაცია არ გაამჟღავნოს; ადვოკატი ცუდად ინფორმირებული იქნება და ვერ შეძლებს, სათანადო კონსულტაცია გაუწიოს მის კლიენტს და დაიცვას მისი ინტერესები.“ 

87. EBHRI-მ ასევე აღნიშნა, რომ სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის თანახმად, კონვენციის მე-8 მუხლი ადვოკატებსა და მათ კლიენტებს შორის ინფორმაციის გაცვლის კონფიდენციალობას და იურისტის პროფესიულ პრივილეგიას იცავდა და რომ ევროკავშირის მართლმსაჯულების სასამართლოს პრეცენდენტული სამართალიც იმავეს იმეორებდა.

88. EBHRI-მ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მე-8 მუხლით გარანტირებული უფლებების განხორციელებაში ჩარევის „აუცილებლობის“ შესაფასებლად, პირველ რიგში, „ჩარევის ხარისხი და მისი შედეგები“ იყო გასათვალისწინებელი. ამასთან დაკავშირებით მან ოთხ ასპექტზე გაამახვილა ყურადღება. პირველი, საფრთხე ემუქრებოდა კლიენტის დუმილის უფლებასაც. ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება ადვოკატებისგან მოითხოვდა, კლიენტები ეიძულებინათ, რომ საკუთარი თავის ინკრიმინაცია მოეხდინათ. მეორე, რადგან განსახილველი სამართლებრივი დებულებები „ეჭვების“ ცნებას ეფუძნებოდა, მაგრამ ამ ტერმინს იგი არ განმარტავდა, „კანონს“ არ ჰქონდა მისთვის აუცილებელი არც ხარისხი და არც განჭვრეტადობა. მესამე, კონფიდენციალობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალში – რომელიც ჟურნალისტთა წაყროებისა და სამედიცინო მონაცემების კონფიდენციალობას იცავდა – ამ ტიპის ვალდებულების პირისპირ იურისტის პროფესიული პრივილეგიის დაცვა დამტკიცებული იყო კანადასა და შეერთებულ შტატებში, ხოლო ევროკავშირის გარკვეული წევრი სახელმწიფოების (იტალია, ესტონეთი, ბელგია, ნიდერლანდები და ირლანდია), ასევე შვეიცარიის, მოქმედი კანონმდებლობა მას უკეთ იცავდა. მეოთხე, როგორც სასამართლომ აღნიშნა გადაწყვეტილებაში საქმეზე კასადო კოკა ესპანეთის წინააღმდეგ (1994 წლის 24 თებერვალი, Series A no. 285-A), სასამართლოების საქმიანობისადმი საზოგადოების ნდობის შენარჩუნებაში ადვოკატი მთავარ როლს ასრულებდა; ამდენად, არსებითი იყო, რომ ადამიანებს მათი ადვოკატების ნდობა შეძლებოდათ, რაც გულისხმობდა ხელისუფლებისგან ადვოკატების დამოუკიდებლობის შენარჩუნებას – რასაც საფუძველს ურყევდა Tracfin-თან კავშირი, რომელიც განსახილველი სამართლებრივი დებულებებით იყო დამყარებული – და მათ ხელთ არსებული ინფორმაციის კონფიდენციალობის დაცვას.

ასევე, ჩარევა დასახული მიზნის – ფულის გათეთრებისა და ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის – პროპორციული უნდა ყოფილიყო. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ სასამართლომ საქმეზე ქსავიერ და სილვეირა საფრანგეთის წინააღმდეგ (№43757/05, 2010 წლის 21 იანვარი) დაადგინა, რომ იმ კონკრეტულ შემთხვევაში აუცილებელი იყო პროცედურული გარანტიები, რომლებიც ადვოკატთა ოფისებში ვიზიტებს ან ჩხრეკას შეეხებოდა, წინამდებარე საქმეში განსახილველი დებულებები ამგვარ გარანტიებს არ ითვალისწინებდა (ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარის როლი კონსულტანტობით შემოიფარგლებოდა, სადაც იგი დარწმუნებული იყო, რომ არაფერი საეჭვო არ იყო, რაზეც უნდა განეცხადებინა). ამასთან, ყველა ფრანგი ადვოკატი ექვემდებარებოდა ფულის გათეთრების შესახებ სისხლის სამართლის კანონმდებლობას, რომელიც განსაკუთრებულად მკაცრი იყო, ასევე – ძირითად ეთიკურ ვალდებულებებს, რომელთა შეუსრულებლობას სანქციები მოჰყვებოდა, და ფინანსურ ზედამხედველობას. მათ უფლება არ ჰქონდათ, ნაღდ ფულთან, ძალიან მცირე თანხების გარდა, დაკავშირებული გარიგებები ეწარმოებინათ, ხოლო საბანკო გადარიცხვები იურისტთათვის განკუთვნილი სპეციალური ფონდის მეშვეობით უნდა მომხდარიყო. 

89. დასასრულ, ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფციის საკითხთან დაკავშირებით EBHRI-მ აღნიშნა, რომ საქმე ბოსფორის ავიახაზები შეეხებოდა მოპასუხე სახელმწიფოს ვალდებულებას, გამოეყენებინა ევროგაერთიანების რეგულაცია, რომელიც გაეროს უშიშროების საბჭოს სავალდებულო რეზოლუციიდან წარმოშობილ ვალდებულებებს განახორციელებდა. აქამდე, საქმეები, რომლებშიც სასამართლო ეკვივალენტურ დაცვას აღიარებდა ევროკავშირის სასარგებლოდ, არ შეეხებოდა დირექტივების განხორციელებას, რომლებიც, რეგულაციებისგან განსხვავებით, სახელმწიფოებს თავისუფალი შეფასების არეს უტოვებდა. გარდა ამისა, იმ ფაქტის მიუხედავად, რომ გარკვეულ დირექტივებს, რომლებიც კონვენციაში მითითებულ ფულის გათეთრებას შეეხებოდა, შეიძლებოდა გამოეწვია წესებისა და არსებითი დაცვის ეკვივალენტურობის აღიარება, ევროკავშირის სისტემაში ინდივიდუალური ჩივილის უფლების არარსებობის პირობებში აშკარად არ არსებობდა პროცედურული დაცვის ეკვივალენტურობა.  EBHRI-მ ასევე აღნიშნა, რომ სასამართლომ აღიარა დაცვის ეკვივალენტურობა, რაც ხელმისაწვდომი იყო იმ დავების შემთხვევაში, რომლებშიც საერთაშორისო ორგანიზაციის თანამშრომლები მონაწილეობდნენ, სწორედ იმიტომ, რომ მათ ჰქონდათ უფლება, ინდივიდუალური საჩივრით პირდაპირ მიემართათ სასამართლო ორგანოსადმი, რაც მათ ყველა აუცილებელ გარანტიას ანიჭებდა (იგი მიუთითებდა საქმეებზე ბოივინი ევროპის საბჭოს 34 წევრი ქვეყნის წინააღმდეგ (განჩინება), №73250/01, ECHR 2008; გასპარინი იტალიისა და ბელგიის წინააღმდეგ (განჩინება), №10750/03, 2009 წლის 12 მაისი; და ბეიგო ევროპის საბჭოს 46 წევრი ქვეყნის წინააღმდეგ, №36099/06, 2009 წლის 16 ივნისი).

3. სასამართლოს შეფასება

ა) მოხდა თუ არა ჩარევა კონვენციის მე-8 მუხლით დაცული უფლების განხორციელებაში

90. ადგენს რა, რომ „ყველას“ აქვს უფლება, დაცული იყოს მისი „მიმოწერა“, კონვენციის მე-8 მუხლი „პირადი მიმოწერის“ კონფიდენციალობას იცავს (იხილეთ ფრეროტი საფრანგეთის წინააღმდეგ, №70204/01, § 53, 2007 წლის 12 ივნისი), ამ მიმოწერის შინაარსის (idem., §54) და ფორმის მიუხედავად. ეს ნიშნავს იმას, რომ მე-8 მუხლი იცავს ყველა იმ ურთიერთობის კონფიდენციალობას, რაშიც ინდივიდები კომუნიკაციის მიზნით შეიძლება მონაწილეობდნენ.

91. ამდენად, ადვოკატებისთვის იმის მოთხოვნა, რომ ადმინისტრაციული ხელისუფლებისთვის მიეწოდებინათ სხვა ადამიანის შესახებ ინფორმაცია, რომელიც მათ იმავე ადამიანთან მიმოწერის მეშვეობით მოიპოვეს, მათზე დაკისრებული ვალდებულება ეჭვების შესახებ განცხადების შესახებ  ადვოკატების პირადი მიმოწერის დაცულობის უფლებაში ჩარევას წარმოადგენს. იგი ასევე წარმოადგენს ჩარევას ადვოკატების უფლებაში, დაცული იყოს მათი „პირადი ცხოვრება“, ცნება, რომელიც პროფესიული ხასიათის და ბიზნესსაქმიანობასაც მოიცავს (იხილეთ ნიმიცი გერმანიის წინააღმდეგ, 1992 წლის 16 დეკემბერი, §29, სერია A №251‑B).

92.  მართალია, რომ წინამდებარე საქმეში მომჩივანი არ ამტკიცებს, რომ თავად აღმოჩენილა ისეთ სიტუაციაში, როცა მართლაც იძულებული გახდა ამგვარი ეჭვების შესახებ განეცხადებინა, ან რომ ამის განუცხადებლობისთვის გათვალისწინებული რეგულაციების შესაბამისად დასჯილა. თუმცა, როგორც მანამდე აღინიშნა, ის შემდეგი დილემის წინაშე დგას: ან იგი ასრულებს იმას, რაც უთხრეს და ამით ადვოკატსა და კლიენტს შორის მიმოწერის კონფიდენციალობის პრინციპის და იურისტის პროფესიული პრივილეგიის იდეას უარყოფს; ან ამის შესრულებაზე უარს ამბობს და დისციპლინური სანქციების, მათ შორის, ადვოკატურიდან გარიცხვის წინაშე დგება. ამდენად, სასამართლოს აზრით, ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება მომჩივნის, როგორც ადვოკატის, მე-8 მუხლით გარანტირებული უფლებების განხორციელებაში „მუდმივ ჩარევას“ შეადგენს (იხილეთ, mutatis mutandis, ზემოხსენებული დადგეონი, § 41, და ნორისი, § 38), მიუხედავად იმისა, რომ ეს არ შეხებია მისი პირადი ცხოვრების ყველაზე ინტიმური სფეროს, არამედ – მის უფლებას, დაცული ყოფილიყო კლიენტებთან პროფესიული მიმოწერა.

93. ამგვარი ჩარევით ირღვევა მე-8 მუხლი, გარდა ისეთი შემთხვევისა, როცა ჩარევა ხდება „კანონის შესაბამისად“, ისახავს  მე-2 ნაწილში მითითებულ ერთ ან მეტ მართლზომიერ მიზანს და განსახილველი მიზნის ან მიზნების მისაღწევად „აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში“.

ბ) იყო თუ არა ჩარევა გამართლებული

i. მოხდა ჩარევა კანონის შესაბამისად?

94. სასამართლო განმეორებით აღნიშნავს, რომ გამოთქმა „კანონის შესაბამისად“ მოითხოვს, პირველ რიგში, რომ ჩარევა ეროვნულ კანონმდებლობას ეფუძნებოდეს (იხილეთ სილვერი და სხვები გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ, 1983 წლის 25 მარტი, §§ 56-88, Series A no. 61). აქ საქმე, უდავოდ, ამგვარადაა: ადვოკატების ვალდებულება ეჭვების შესახებ განცხადების შესახებ გათვალისწინებულია ევროპულ დირექტივებში, რომლებიც ფრანგულ კანონმდებლობაში გადავიდა (კერძოდ, 2004 წლის 11 თებერვლის №2004-130 კანონი 1991 წლის 10 ივნისის დირექტივის (მასში შესული ცვლილებებით) შემთხვევაში) და სავალუტო-საფინანსო კოდექსში კოდიფიცირდა; პრაქტიკული ფორმალობები კანონქვემდებარე რეგულაციებში (რომელთა დებულებებიც ასევე კოდიფიცირებულია) და ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს 2007 წლის 12 ივლისის ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაშია მოცემული.

95. ასევე აუცილებელია, რომ „კანონი“ იყოს საკმარისად ხელმისაწვდომი – რაზეც წინამდებარე საქმეში მომჩივანი არ დავობს – და ზუსტი (ibid.). მომჩივანი ამტკიცებს, რომ განსახილველ „კანონს“ სიცხადე აკლია, რამდენადაც კანონი ადვოკატებისგან მოითხოვს, განაცხადონ „ეჭვების“ შესახებ, თუმცა ამ ტერმინს არ განმარტავს და საქმიანობათა ის სფეროც, რასაც იგი მოიცავს, ბუნდოვანია.

96. ეს არგუმენტი სასამართლოსთვის არადამაჯერებელია. იგი განმეორებით აღნიშნავს, რომ ნორმა არ შეიძლება ჩაითვალოს „კანონად“, თუ იგი საკმარისი სიზუსტით არ არის ფორმულირებული, რომ მოქალაქეს შეეძლოს საკუთარი ქცევის რეგულირება: მას უნდა შეეძლოს – საჭიროების შემთხვევაში შესაბამისი კონსულტაციის შემდეგ – იმ გარემოებებისთვის გონივრულ ფარგლებში, წინასწარ განჭვრიტოს ის შედეგები, რაც მოცემულ ქმედებას შეიძლება მოჰყვეს (ibid.). მიუხედავად ამისა, სასამართლომ უკვე აღიარა კანონების შედგენისას აბსოლუტური სიზუსტის მიღწევის შეუძლებლობა და იმის რისკი, რომ სიზუსტისადმი სწრაფვამ შეიძლება ზედმეტი სიხისტე მოიტანოს. ბევრი კანონია აუცილებლობით ფორმულირებული ისეთი ტერმინებით, რომლებიც მეტ-ნაკლებად ბუნდოვანია და რომელთა ინტერპრეტაცია და გამოყენება პრაქტიკის საკითხია (ibid.).

97. სასამართლო მიიჩნევს, რომ „ეჭვები“ ისეთი ცნებაა, რომელსაც ყველასთვის ცხადი მნიშვნელობა აქვს და რომ ისეთი ინფორმირებული ჯგუფი, როგორიც ადვოკატები არიან, ვერ დაიწყებს იმის მტკიცებას, რომ არ ესმის ის, რაზეც, როგორც მთავრობამ განმარტა, სავალუტო-საფინანსო კოდექსი გარკვეულ კონკრეტულ მითითებებს იძლევა. უფრო მეტიც, რადგან ეჭვების შესახებ უნდა ეცნობებინათ ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარისთვის ან Conseil d’Etat-ისა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს თავმჯდომარისთვის, ნებისმიერ ადვოკატს, ვინც მოცემულ შემთხვევაში „ეჭვების“ არსებობაში არ იქნებოდა დარწმუნებული, შეეძლო რჩევისთვის ინფორმირებული და გამოცდილი კოლეგისთვის მიემართა.

რაც შეეხება იმ საქმიანობის ტიპის სავარაუდოდ ბუნდოვან ხასიათს, რომელსაც ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება შეეხებოდა, სასამართლო აღნიშნავს, რომ განსახილველ ტექსტებში (მაგალითად, ადვოკატთა ეროვნული ასოციაციის საბჭოს 2007 წლის 12 ივლისის გადაწყვეტილების 1-ლი მუხლი; იხილეთ ზემოთ პარაგრაფი 12) ნათქვამია, რომ ადვოკატებზე ვალდებულება ვრცელდება, როცა მათი ბიზნესსაქმიანობის განხორციელებისას ისინი, კლიენტების სახელით ან დავალებით, რაიმე ფინანსურ ან უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ გარიგებაში მონაწილეობენ, ან კლიენტებს ეხმარებიან გარკვეული ტიპის გარიგებების დაგეგმვასა და განხორციელებაში (რომლებიც უკავშირდება უძრავი ქონების ან არამატერიალური კაპიტალის ყიდვა-გაყიდვას, კლიენტის კუთვნილი ფულადი სახსრების, ფასიანი ქაღალდების ან სხვა აქტივების მართვას, მიმდინარე, შემნახველი ან ფასიანი ქაღალდების ანგარიშების გახსნას, კომპანიების შექმნისთვის საჭირო შენატანების ორგანიზებას, კომპანიების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას, ან უცხო ქვეყნის კანონმდებლობის შესაბამისად შექმნილი კონცერნების ან მსგავსი სტრუქტურების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას). ტექსტებში მითითებულია, რომ იმავე წესებს ადვოკატებისთვის იურიდიული ძალა არ აქვს, როცა ზემოხსენებულ რომელიმე საქმიანობასთან დაკავშირებით მოქმედებენ იურიდიული მრჩევლის რანგში ან სასამართლო პროცესის კონტექსტში. სასამართლო მიიჩნევს, რომ ეს მითითებები საკმარისად ცხადია, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ განსახილველი ტექსტები იურისტებისთვისაა განკუთვნილი და, როგორც მთავრობამ აღნიშნა, ადვოკატთა ასოციაციის საბჭო, inter alia, განმარტავს „იურიდიული მრჩევლის“ ცნებას.

98. სასამართლოს დასკვნით, ჩარევა განხორციელდა „კანონის შესაბამისად“ კონვენციის მე-8 მუხლის მე-2 ნაწილის მნიშვნელობით.

ii. ჰქონდა ჩარევას მართლზომიერი მიზანი?

99. სასამართლოს ეჭვი არ ეპარება, რომ ჩარევა, რომელიც ფულის გათეთრებისა და მასთან დაკავშირებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის იყო გამიზნული, მე-8 მუხლის მეორე ნაწილში განსაზღვრულ ერთ-ერთ მართლზომიერ მიზანს ისახავდა, კერძოდ კი – უწესრიგობისა და დანაშაულის თავიდან აცილებას. არც ერთ მხარეს ეს ეჭვქვეშ არ დაუყენებია.

100. გარდა ამისა, სასამართლო განმეორებით აღნიშნავს, რომ ხელშემკვრელი მხარის მიერ ევროგაერთიანების კანონმდებლობის დაცვა მართლზომიერ, საერთო ინტერესის მქონე მიზანს წარმოადგენს (იხილეთ ზემოხსენებული ბოსფორის ავიახაზები, §§ 150-151).

iii. იყო ჩარევა აუცილებელი?

α) ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფციის გამოყენება 

101. მთვარობა ამტკიცებდა, რომ სამართლებრივი კვლევისა და ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების ადვოკატებზე დაკისრება იმ ფაქტის შედეგი იყო, რომ საფრანგეთი, როგორც ევროკავშირის წევრი, ვალდებული იყო, ევროპული დირექტივები ფრანგულ კანონმდებლობაში გადაეტანა. მიუთითებდა რა ზემოხსენებულ საქმეზე ბოსფორის ავიახაზები, მისი მტკიცებით, უნდა მიჩნეულიყო, რომ საფრანგეთი კონვენციის მოთხოვნებს იცავდა, რადგან ყველაფერს, რასაც აკეთებდა, მისი ვალდებულებების დაცვა იყო და, დადგენილი იყო, რომ ევროკავშირი ფუნდამენტური უფლებების ისეთ დაცვას უზრუნველყოფდა, რომელიც ეკვივალენტური იყო იმისა, რასაც კონვენცია ითვალისწინებდა.

 

ზოგადი პრინციპები

102. სასამართლო განმეორებით აღნიშნავს, რომ ხელშემკვრელი სახელმწიფოების სრულიად გათავისუფლება კონვენციასთან დაკავშირებული პასუხიმგებლობისგან იმ შემთხვევაში, როცა ისინი, უბრალოდ, თავიანთ ვალდებულებებს ასრულებდნენ, როგორც იმ საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრები, რომელსაც საკუთარი სუვერენიტეტის ნაწილი გადასცეს, კონვენციის მიზანთან და ამოცანასთან შეუთავსებელი იქნებოდა: კონვენციის გარანტიები შეიძლება შეზღუდულიყო ან უგულვებელყოფილიყო, რაც მას აბსოლუტურ ხასიათს დაუკარგავდა და მისი გარანტიების პრაქტიკულ და ქმედით ბუნებას საფუძველს შეურყევდა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, სახელმწიფოები საერთაშორისო სამართლებრივი ვალდებულებების შესასრულებლად მათ მიერ გატარებული ზომებისთვის პასუხს აგებენ კონვენციის შესაბამისად, მაშინაც კი, როცა ეს ვალდებულებები იმ საერთაშორისო ორგანიზაციის წევრობიდან მომდინარეობს, რომელსაც მათ საკუთარი სუვერენიტეტის ნაწილი გადასცეს (იხილეთ ზემოხსენებული ბოსფორის ავიახაზებიi, §154).

103. თუმცა, მართალია, რომ სასამართლომ ასევე დაადგინა, რომ ამგვარი ვალდებულებების შესაბამისად მიღებული ზომები გამართლებულია, როცა შესაბამისი ორგანიზაცია იცავს ფუნდამენტურ უფლებებს, როგორც შეთავაზებული ძირითადი გარანტიების, ისე მათი დაცვის კონტროლის მექანიზმების კუთხით, იმგვარად, რაც შეიძლება ყველაზე ნაკლებად ეკვივალეტურად ჩაითვალოს – ანუ, არა იდენტურად, არამედ „მსგავსად“ – იმისა, რასაც კონვენცია ითვალისწინებს (იმ გაგებით, რომ „ეკვივალენტურობის“ ნებისმიერი ამგვარი შედეგი ვერ იქნებოდა საბოლოო და განხილვას დაექვემდებარებოდა ფუნდამენტური უფლებების დაცვის საკითხში ნებისმიერი შესაბამისი ცვლილების ფონზე). თუ მიიჩევა, რომ ორგანიზაცია ამგვარ ეკვივალენტურ დაცვას ითვალისწინებს, პრეზუმფცია იქნება, რომ სახელმწიფოს არ გადაუხვევია კონვენციის მოთხოვნებისგან, როცა იგი მხოლოდ ამ ორგანიზაციის წევრობიდან გამომდინარე სამართლებრივ ვალდებულებებს ასრულებს და სხვას – არაფერს.

თუმცა სახელმწიფო კონვენციის შესაბამისად სრულად იქნება პასუხისმგებელი ყველა იმ მოქმედებაზე, რომელიც მისი მკაცრი საერთაშორისო სამართლებრივი ვალდებულებების ფარგლებში არ თავსდება, განსაკუთრებით, როცა იგი სახელმწიფოს დისკრეციას განახორციელებს (იხილეთ ზემოხსენებული მ.ს.ს., §338). გარდა ამისა, ნებისმიერი ამგვარი პრეზუმფცია შეიძლება გაბათილდეს, თუ კონკრეტული საქმის გარემოებებთან დაკავშირებით ჩაითვლება, რომ კონვენციით გათვალისწინებული უფლებები აშკარად არასაკმარისად არის დაცული. ასეთ შემთხვევებში, საერთაშორისო თანამშრომლობის ინტერესს გადაწონის კონვენციის, როგორც ადამიანის უფლებათა სფეროში „ევროპული საზოგადოებრივი წესრიგის კონსტიტუციური ინსტრუმენტის, როლი (იხილეთ ბოსფორის ავიახაზები, §§152-158 და ასევე, სხვა წყაროებს შორის, ზემოხსენებული მ.ს.ს., §§338-340). 

104. ეკვივალნტური დაცვის ეს პრეზუმფცია გამიზნულია, კერძოდ, იმის უზრუნველსაყოფად, რომ მონაწილე სახელმწიფო არ დადგეს დილემის წინაშე, როცა იგი იძულებულია, უერთგულოს მასზე დაკისრებულ სამართლებრივ ვალდებულებებს, როგორც იმ საერთაშორისო ორგანიზაციაში მისი წევრობის შედეგს, რომელიც კონვენციის მონაწილე არ არის და რომელსაც მან თავისი სუვერენიტეტის ნაწილი გადასცა, რომ ამგვარი წევრობიდან გამომდინარე ქმედებები და უმოქმედობები გაამართლოს კონვენციასთან მიმართებაში. იგი ასევე ემსახურება იმის დადგენას, თუ რა შემთხვევებში შეუძლია სასამართლოს, საერთაშორისო თანამშრომლობის ინტერესებში, შეამციროს კონვენციის მე-19 მუხლით მინიჭებული მისი საზედამხედველო როლი მონაწილე სახელმწიფოების მიერ კონვენციით ნაკისრი ვალდებულებების დაცვასთან დაკავშირებით. ამ მიზნებიდან გამომდინარობს, რომ სასამართლო ამგვარ ზომას აღიარებს მხოლოდ მაშინ, როცა უფლებები და გარანტიები, რასაც იგი იცავს, თავად სასამართლოს მსგავსად იქნება დაცული. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სახელმწიფო კონვენციით გათვალისწინებულ ვალდებულებებთან მისი ქმედებების თავსებადობის ყველა საერთაშორისო განხილვის მიღმა დარჩება. 

 

ევროკავშირის კანონმდებლობით გათვალისწინებული ფუნდამენტური უფლებების დაცვა

105. რაც შეეხება ევროკავშირის კანონმდებლობით გათვალისწინებული ფუნდამენტური უფლებების დაცვას, სასამართლომ გადაწყვეტილებაში საქმეზე ბოსფორის ავიახაზები (იხილეთ ზემოთ, §§ 160-165) დაადგინა, რომ იგი, პრინციპში, კონვენციის სისტემის ეკვივალენტური იყო.

106. ამ დასკვნის გამოტანამდე სასამართლომ, პირველ რიგში, აღნიშნა, რომ ევროკავშირი ძირითადი გარანტიების ეკვივალენტურ დაცვას უზრუნველყოფდა და ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ შესაბამის პერიოდში ფუნდამენტური უფლებების დაცვა ევროგაერთიანების ნორმების კანონიერების პირობა იყო და რომ მართლმსაჯულების სასამართლო თავის მოსაზრებებში კონვენციის დებულებებსა და ამ სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს ინტენსიურად მოიხსენიებდა (იხილეთ ზემოხსენებული ბოსფორის ავიახაზები, §159). A fortiori, 2009 წლის 1 დეკემბრიდან, ევროკავშირის შესახებ ხელშეკრულების მე-6 (შესწორებული) მუხლის ძალაში შესვლის დღიდან, რამაც ევროკავშირის ფუნდამენტური უფლებების ქარტიას კანონის ძალა მიანიჭა და ფუნდამენტური უფლებები, რადგან ისინი კონვენციით იყო გარანტირებული და რადგან ისინი წევრი სახელმწიფოებისთვის საერთო კონსტიტუციური ტრადიციებიდან მომდინარეობდა, ევროგაერთიანების სამართლის ზოგად პრინციპებად აქცია.

107. სასამართლომ შემდეგ განიხილა, შეიძლებოდა თუ არა იმავეს თქმა ფუნდამენტური უფლებების დაცვის მონიტორინგის მექანიზმებზე.

108. მან აღნიშნა, რომ კერძო პირებს მართლმსაჯულების სასამართლოსადმი მხოლოდ შეზღუდული წვდომა ჰქონდათ: ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შეუსრულებლობისთვის სარჩელის შეტანა (რაც, თავდაპირველად, ევროგაერთიანების დამფუძნებელი ხელშეკრულების 169-ე და 170-ე მუხლებში იყო გათვალისწინებული) მათ არ შეეძლოთ, ანულირების მოთხოვნით და ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შეუსრულებლობისთვის სარჩელის შეტანაზე (რაც, თავდაპირველად, იმავე ხელშეკრულების 173-ე და 175-ე მუხლებში იყო გათვალისწინებული) წვდომა შეზღუდული იყო, ისევე როგორც, აქედან გამომდინარე, უკანონობის შესახებ  საჩივრებზე (რაც, თავდაპირველად, ამ ხელშეკრულების 184-ე მუხლში იყო გათვალისწინებული) და ასევე ინდივიდებს უფლება არ ჰქონდათ, სხვა ინდივიდების წინააღმდეგ სასამართლოში საჩივარი შეეტანათ (იხილეთ ზემოხსენებული ბოსფორის ავიახაზები, §§ 161-162).

109. მიუხედავად ამისა, სასამართლომ დაადგინა, რომ ეკვივალენტური დაცვა ამ დონეზეც არსებობდა, აღნიშნა რა, რომ ევროგაერთიანების ინსტიტუტების ან წევრი სახელმწიფოს მიერ მართლმსაჯულების სასამართლოში შეტანილი სარჩელები ევროგაერთიანების ნორმების შესრულებაზე მნიშვნელოვან კონტროლს წარმოადგენდა ინდივიდების არაპირდაპირ სარგებელთან დაკავშირებით, და რომ ინდივიდებს ასევე შეეძლოთ ინსტიტუტების არასახელშეკრულებო პასუხისმგებლობასთან დაკავშირებით განცდილი ზიანის გამო მართმსაჯულების ევროპულ სასამართლოში შეეტანათ სარჩელი (რაც, თავდაპირველად, ამ ხელშეკრულების 184-ე მუხლში იყო გათვალისწინებული) (იხილეთ ზემოხსენებული ბოსფორის ავიახაზები, §163).

110. მან ასევე აღნიშნა, რომ, ძირითადად, ეროვნული სასამართლოების მეშვეობით ხდებოდა ის, რომ ევროგაერთიანების სისტემა ინდივიდებს ევროგაერთიანების კანონმდებლობის დარღვევის გამო სამართლებრივი გასაჩივრების საშულებას აძლევდა წევრი სახელმწიფოს ან სხვა ინდივიდის წინააღმდეგ.

ევროგაერთიანების დამფუძნებელი ხელშეკრულების გარკვეული დებულებები ეროვნული სასამართლოებისთვის თავიდანვე ითვალისწინებდა ევროგაერთიანების კონტროლის მექანიზმების შემავსებელ როლს, განსაკუთრებით, (ორიგინალური ნუმერაციის მითითებით) 189-ე (პირდაპირი გამოყენებადობის ცნება) და 177-ე (წინასწარი მიმართვის პროცედურა) მუხლები, ხოლო ევროგაერთიანების სამართლის განმტკიცების საქმეში ეროვნული სასამართლოების როლი და მისი ფუნდამენტური უფლებების გარანტიები მნიშვნელოვნად გაფართოვდა მართლმსაჯულების ევროპული სასამართლოს მიერ ისეთი მნიშვნელოვანი ცნებების შემუშავებით, როგორიცაა ევროგაერთიანების სამართლის უზენაესობა, პირდაპირი შედეგი, არაპირდაპირი შედეგი და სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა.

შემდეგ სასამართლომ აღნიშნა, რომ მართლმსაჯულების სასამართლომ ეროვნული სასამართლოების მიერ ევროგაერთიანების სამართლის, მათ შორის, მისი ფუნდამენტური უფლებების გარანტიების, გამოყენებაზე კონტროლი შეინარჩუნა წინასწარი მიმართვის პროცედურის მეშვეობით, რომელიც თავდაპირველად ხელშეკრულების 177-ე მუხლით იყო გათვალისწინებული, რომლის განმავლობაშიც ეროვნული პროცესის მხარეებს უფლება ჰქონდათ, საქმეზე მათი პოზიციები წარედგინათ. ამასთან დაკავშირებით მან აღნიშნა, რომ თუმცა სასამართლოს როლი შემოიფარგლებოდა ეროვნული სასამართლოს მიერ გაგზავნილ განმარტებით ან კანონიერებასთან დაკავშირებულ კითხვებზე პასუხით, ეს პასუხი ხშირად იქნებოდა ეროვნული პროცესის განმსაზღვრელი (როგორც ეს მოხდა საქმეზე ბოსფორის ავიახაზები (idem. §164)).

111. ამდენად, მიუხედავად იმისა რომ კერძო პირთათვის მართლმსაჯულების სასამართლოსადმი წვდომა ბევრად უფრო შეზღუდულია, ვიდრე – ამ სასამართლოსადმი კონვენციის 34-ე მუხლის შესაბამისად, სასამართლო აღიარებს, რომ, მთლიანობაში, ევროკავშირის კანონმდებლობაში გათვალისწინებული კონტროლის მექანიზმი კონვენციით გათვალისწინებულის მსგავს დაცვას უზრუნველყოფს, რადგან: პირველი, ევროგაერთიანების კანონმდებლობით კერძო პირები დაცულები არიან წევრი სახელმწიფოებისა და ევროკავშირის ინსტიტუტების მიერ მართლმსაჯულების სასამართლოში შეტანილი სარჩელებით; მეორე, მათ შესაძლებლობა აქვთ, ეროვნულ სასამართლოებს მიმართონ იმის დასადგენად, დაარღვია თუ არა წევრმა ქვეყანამ ევროგაერთიანების კანონმდებლობა, რა შემთხვევაშიც მართლმსაჯულების სასამართლოს მიერ განხორციელებული კონტროლი წინასწარი მიმართვის პროცედურის ფორმას იღებს, რაც ეროვნული სასამართლოებისთვის ნებადართულია.

 

ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფციის გამოყენება წინამდებარე საქმეში 

112. წინამდებარე საქმე ორი ძირითადი მიზეზის გამო განსხვავდება საქმისგან ბოსფორის ავიახაზები.

113. პირველი, რადგან ეს უკანასკნელი საქმე შეეხებოდა რეგულაციას, რომელიც წევრ სახელმწიფოებში პირდაპირ და სრულად გამოყენებადი იყო, ირლანდიას ევროკავშირში მისი წევრობიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულებაში მანევრირების შესაძლებლობა სრულებით არ გააჩნდა.

წინამდებარე საქმეში საფრანგეთმა შეასრულა დირექტივები, რომლებიც წევრი სახელმწიფოებისთვის სავალდებულოა მისაღწევი შედეგის თვალსაზრისით, მაგრამ ამ სახელმწიფოებს უფლება ეძლევათ, მისი მიღწევის გზა და საშუალებები თავად აირჩიონ. ამდენად, საკითხი, ჰქონდა თუ არა საფრანგეთს ევროკავშირში მისი წევრობიდან გამომდინარე ვალდებულებების შესრულებასთან დაკავშირებით მანევრირების საშუალება, რითაც ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფციის გამოყენებისთვის ხელის შეშლას შეძლებდა, არ არის უადგილო.

114. მეორე და ყველაზე მთავარი, საქმეში ბოსფორის ავიახაზები ევროკავშირის კანონმდებლობით გათვალისწინებული კონტროლის მექანიზმი სრულად იყო ამოქმედებული. ირლანდიის უზენაესმა სასამართლომ მართლმსაჯულების სასამართლოს მიმართა, წინასწარი გადაწყვეტილება გამოეტანა საკუთრების უფლების სავარაუდო დარღვევის შესახებ, რაზეც მომჩივანმა შემდეგ ამ სასამართლოში იჩივლა. 

ამის საპირისპიროდ, წინამდებარე საქმეში Conseil d’Etat-მა უარი თქვა მომჩივნის შუამდგომლობა მართლმსაჯულების სასამართლოში შეეტანა წინასწარი გადაწყვეტილების მისაღებად იმაზე, იყო თუ არა ადვოკატების ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება კონვენციის მე-8 მუხლთან თავსებადი, მიუხედავად იმისა, რომ მართლმსაჯულების სასამართლოს ამ საკითხის განხილვის შესაძლებლობა არ ჰქონია, არც სხვა საქმის კონტექსტში გამოტანილ წინასწარ გადაწყვტილებაში და არც ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების და ინსტიტუტებისთვის ნებადართული ზემოხსენებული სხვადასხვა მოქმედებებიდან ერთ-ერთის განხილვის შემთხვევაში. სასამართლო აღნიშნავს, რომ ზემოხსენებულ გადაწყვეტილებაში საქმეზე Ordre des barreaux francophones et germanophone and Others (იხილეთ ზემოთ პარაგრაფები 27-29) მართლმსაჯულების სასამართლომ ადვოკატების ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების თავსებადობა განიხილა მხოლოდ კონვენციის მე-6 მუხლის მნიშვნელობით საქმის სამართლიანი განხილვის უფლების მოთხოვნებთან დაკავშირებით. ამგვარად, მან გადაწყვეტილება გამოიტანა მხოლოდ ადვოკატის კლიენტის უფლებებზე. თუმცა საკითხი სხვადგვარადაა, თუ მას კონვენციის მე-8 მუხლის ჭრილში შევხედავთ: აქ არა მხოლოდ ადვოკატის კლიენტის უფლებების საკითხი დგება ამ დებულებასთან დაკავშირებით, არამედ თავად ადვოკატის უფლებებისაც, როგორც ამას მოწმობს გადაწყვეტილებები კოპი შვეიცარიის წინააღმდეგ (1998 წლის 25 მარტი, Reports 1998‑II), ზემოხსენებული ანდრე და Wieser and Bicos Beteiligungen GmbH ავსტრიის წინააღმდეგ (№74336/01, ECHR 2007-IV), რომლებიც, შესაბამისად, სატელეფონო საუბრების მოსმენას, ადვოკატის ოფისების ჩხრეკას კლიენტის კომპანიის წინააღმდეგ სასამართლო პროცესის კონტექსტში და კომპიუტერული მონაცემების ხელში ჩაგდებას შეეხებოდა.

115. ამდენად, სასამართლო იძულებულია, აღნიშნოს, რომ Conseil d’Etat-ის გადაწყვეტილების გამო, მის წინაშე დასმული საკითხი არ გადაეცა მართლმსაჯულების სასამართლოსთვის წინასწარი გადაწყვეტილების გამოსატანად, მიუხედავად იმისა, რომ იმ სასამართლოს არასდროს განუხილავს კონვენციით გათვალისწინებული განსახილველი უფლებები, Conseil d’Etat-მა გადაწყვეტილება მიიღო ფუნდამენტურ უფლებებზე კონტროლის შესაბამისი საერთაშორისო მექანიზმების – რაც, პრინციპში, კონვენციით გათვალისწინებულის ეკვივალენტური იყო – სრულად ამოქმედების გარეშე. ამ არჩევანისა და განსახილველი საკითხის მნიშვნელობის გათვალისწინებით, ეკვივალენტური დაცვის პრეზუმფცია არ გამოიყენება.

116. ამგვარად, სასამართლომ უნდა დაადგინოს, იყო თუ არა ჩარევა აუცილებელი კონვენციის მე-8 მუხლის მიზნებისთვის.

 ẞ) სასამართლოს შეფასება 

117. ამასთან დაკავშირებით სასამართლო აღნიშნავს, რომ მას არაერთხელ განუხილავს ადვოკატების მიერ, მათი პროფესიის განხორციელებასთან დაკავშირებით, კონვენციის მე-8 მუხლის შესაბამისად შეტანილი საჩივრები. მაგალითად, სასამართლომ გადაწყვეტილება გამოიტანა, კონვენციის ამ დებულებასთან თავსებადი იყო თუ არა ადვოკატის ოფისებსა და სახლში ჩატარებული ჩხრეკა და ამოღება (იხილეთ ზემოხსენებული ნიმიცი; რომენი და შმიტი ლუქსემბურგის წინააღმდეგ, №51772/99, ECHR 2003‑IV; სალინენი და სხვები ფინეთის წინააღმდეგ, №50882/99, 2005 წლის 27 სექტემბერი; ზემოხსენებული ანდრე; და ქსავიერ და სილვეირა), ადვოკატსა და მის კლიენტს შორის მიმოწერის ხელში ჩაგდება (იხილეთ შონენბერგერი და დურმაზი შვეიცარიის წინააღმდეგ, 1988 წლის 20 ივნისი, Series A no. 137), ადვოკატის სატელეფონო საუბრების მოსმენა (იხილეთ ზემოხსენებული კოპი), და იურიდიულ ფირმაში ელექტრონული მონაცემების მოძიება და ხელში ჩაგდება (იხილეთ ზემოხსენებული სალინენი და სხვები და Wieser and Bicos Beteiligungen GmbH).

ამასთან დაკავშირებით სასამართლომ აღნიშნა, რომ მე-8 მუხლის თანახმად, ადვოკატსა და მის კლიენტს შორის მიმოწერა, მისი მიზნის მიუხედავად (მათ შორის, მკაცრად პროფესიული მიმოწერა: იხილეთ ზემოხსენებული ნიმიცი, §32), პრივილეგირებული სტატუსით სარგებლობს, როცა საქმე კონფიდენციალობას ეხება (იხილეთ კემპბელი გაერთიანებული სამეფოს წინააღმდეგ, 1992 წლის 25 მარტი, §§46-48, Series A no. 233; და ასევე, სხვა წყაროებს შორის, ეკინჯი და აკალინი თურქეთის წინააღმდეგ,№77097/01, 2007 წლის 30 იანვარი,§47; ეს ვრცელდება, როგორც უკვე ითქვა, ადვოკატებსა და მათ კლიენტებს შორის ურთიერთობის ყველა ფორმაზე). მან ასევე აღნიშნა, რომ ეს „განსაკუთრებულ დატვირთვას ანიჭებს“ ადვოკატის პროფესიული კონფიდენციალობის უფლების ხელყოფის რისკს, „რადგან მან შეიძლება ცუდი შედეგები იქონიოს მართლმსაჯულების სათანადო წარმართვაზე“ (იხილეთ ზემოხსენებული Wieser and Bicos,§§65 და 66; იხილეთ ასევე ზემოხსენებული ნიმიცი, §37, და ზემოხსენებული ანდრე, §41), ხოლო პროფესიული კონფიდენციალობა ადვოკატსა და კლიენტს შორის ნდობაზე დამყარებული ურთიერთობის საფუძველია (იხილეთ ზემოხსენებული ანდრე, §41, და ზემოხსენებული ქსავიერ და სილვეირა, §36).

118. შედეგი არის ის, რომ იცავს რა ადამიანებს შორის ყველა სახის „მიმოწერის“ კონფიდენციალობას, მე-8 მუხლი განსაკუთრებულად იცავს ადვოკატებსა და მათ კლიენტებს შორის მიმოწერას. ეს გამართლებულია იმ ფაქტით, რომ ადვოკატებს დემოკრატიულ საზოგადოებაში ფუნდამენტური როლი ენიჭებათ – მხარეების დაცვა სასამართლო პროცესზე. თუმცა ადვოკატები ვერ შეძლებენ ამ მნიშვნელოვანი ამოცანის შესრულებას, თუ არ შეეძლებათ მათი დაცვის ქვეშ მყოფთათვის იმის გარანტირება, რომ მათი მიმოწერა კონფიდენციალური დარჩება. საუბარი ეხება მათ შორის დნობაზე დამყარებულ ურთიერთობას, რაც არსებითია იმ მისიის შესასრულებლად. აქედან ირიბად, მაგრამ აუცილებლად გამომდინარეობს ის, რომ ყველას აქვს საქმის სამართლიანი განხილვის უფლება, მათ შორის, ბრალდებულ პირებს აქვთ იმის უფლება, რომ საკუთარი თავის ინკრიმინაცია არ მოახდინონ.

119. ადვოკატისა და კლიენტის ურთერთობების კოფიდენციალობასთან დაკავშირებით მე-8 მუხლში გათვალისწინებული ეს დამატებითი დაცვა და ის საფუძვლები, რასაც იგი ეყრდნობა, სასამართლოს უბიძგებს, აღიაროს, რომ, ამ თვალსაზრისით, იურისტის პროფესიული პრივილეგია ამ მუხლით განსაკუთრებულად არის დაცული.

120. ამდენად, სასამართლოს წინაშე დგება საკითხი, ეჭვების შესახებ განცხადების ადვოკატებზე დაკისრებული ვალდებულება, როგორც იგი საფრანგეთშია განხორციელებული და მის მიერ დასახული მართლზომიერი მიზნის გათვალისწინებით, შეადგენს თუ არა, ამ თვალსაზრისით, იურისტის პროფესიულ პრივილეგიაში არაპროპორციულ ჩარევას.

სასამართლო განმეორებით აღნიშნავს, რომ კონვენციის მე-8 მუხლის მიზნებისთვის აუცილებლობის ცნება გულისხმობს იმას, რომ ჩარევა შეესაბამება გადაუდებელ სოციალურ აუცილებლობას და, კერძოდ, რომ იგი დასახული მართლზომიერი მიზნის პროპორციულია (იხილეთ, სხვა წყაროთა შორის, ზემოხსენებული კემპბელი, §44).

121. სასამართლო აღნიშნავს, რომ 2010 წლის 23 ივლისის გადაწყვეტილებაში (იხილეთ ზემოთ პარაგრაფი 17) Conseil d’Etat-მა, მას შემდეგ, რაც აღიარა, რომ კონვენციის მე-8 მუხლი იცავს „პროფესიული კონფიდენციალობის ფუნდამენტურ უფლებას“, დაადგინა, რომ ადვოკატებისთვის ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების დაკისრება ამ უფლებაში გადაჭარბებულ ჩარევას არ წარმოადგენდა. ეს დასკვნა მან გამოიტანა, მხედველობაში მიიღო რა საჯარო ინტერესი, რასაც ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლა ემსახურება და გარანტია, რასაც უზრუნველყოფს მისი ამორიცხვა იმ ინფორმაციის განცხადების ვალდებულებიდან, რომელიც ადვოკატების მიერ მიღებული ან მოპოვებული იყო სასამართლო პროცესებთან დაკავშირებული საქმიანობისას ან იურიდიული მრჩევლის რანგში (გარდა ამ უკანასკნელი შემთხვევისა, როცა ადვოკატი ფულის გათეთრების საქმიანობაში მონაწილეობს, ან იურიდიულ რჩევა ფულის გათეთრების მიზნებისთვის გაიცემა, ან ადვოკატმა იცის, რომ კლიენტს იურიდიული რჩევის მიღება სურს ფულის გათეთრების მიზნებისთვის).

122. სასამართლო ამ მსჯელობაში ვერანაირ ხარვეზს ვერ ხედავს.

123. მართალია, რომ, როგორც უკვე აღინიშნა, იურისტის პროფესიულ პრივილეგიას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს როგორც ადვოკატისა და მისი კლიენტისთვის, ისე მართლმსაჯულების სათანადო წარმართვისთვის. იგი, უდავოდ, ერთ-ერთი ფუნდამენტური პრინციპია, რასაც დემოკრატიულ საზოგადოებაში მართლმსაჯულების წარმართვა ეფუძნება. თუმცა, იგი არ არის ხელშეუხებელი და სასამართლომ უკვე დაადგინა, რომ მას შეიძლება პოზიციის დათმობა მოუწიოს, მაგალითად, ადვოკატის გამოხატვის თავისუფლების სასარგებლოდ (მორი საფრანგეთის წინააღმდეგ, №28198/09, 2011 წლის 15 დეკემბერი). მისი მნიშვნელობა ასევე უნდა შეფასდეს იმასთან მიმართებაში, რაც წევრ სახელმწიფოებს ენიჭებათ დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული იმ შემოსავლების გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის საქმეში, რომლებიც შეიძლება დანაშაულებრივი საქმიანობის, მაგალითად, ნარკოტრაფიკის ან საერთაშორისო ტერორიზმის, დასაფინანსებლად გამოიყენებოდეს (იხილეთ გრიჰორსტი საფრანგეთის წინააღმდეგ, №28336/02, §93, 2009 წლის 26 თებერვალი). ამასთან დაკავშირებით სასამართლო აღნიშნავს, რომ ევროპული დირექტივები, რომლებიც საფუძვლად დაედო ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულებას, რაზეც მომჩივანი ჩიოდა, იმ მთელი რიგი საერთაშორისო ინსტრუმენტების ნაწილს წარმოადგენს, რომლებიც დემოკრატიისთვის სერიოზული საფრთხის შემცველი ქმედებების პრევენციისთვისაა გამიზნული (იხილეთ, მაგალითად, ზემოხსენებული (პარაგრაფები 18 და 19) FATF-ის რეკომენდაციები და ევროპის საბჭოს 2005 წლის 16 მაისის კონვენცია ფულის გათეთრების, დანაშაულებრივი საქმიანობის შედეგად მოპოვებული შემოსავლების მოძიების, ამოღების და კონფისკაციის და ტერორიზმის დაფინანსების შესახებ,).

124. რაც შეეხება მომჩივნის არგუმენტს, რომ ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების არსებობა არ არის აუცილებელი, რადგან ადვოკატს, ვინც აღმოჩნდება, რომ ფულის გათეთრების ოპერაციაშია ჩართული, ნებისმიერ შემთხვევაში, სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა ეკისრება, სასამართლოსთვის იგი უმნიშვნელო არ არის. თუმცა სასამართლო მიიჩნევს, რომ ეს არგუმენტი სახელმწიფოს ან სახელმწიფოთა ჯგუფს ხელს არ უშლის მათ მიერ მიღებული შემაკავებელი დებულებებისა და სპეციალური პრევენციული მექანიზმის გაერთიანებაში.

125. სასამართლო ასევე მხედველობაში იღებს Tracfin-ის მიერ გამოქვეყნებულ სტატისტიკას, რაზეც მომჩივანმა მიუთითა, კერძოდ, იმ ფაქტზე, რომ 2010 წელს Tracfin-ის მიერ მიღებული 20,252 განაცხადიდან – მათ შორის იყო პროფესიონალების მიერ შეტანილი 19,208 განაცხადი ეჭვების შესახებ – მხოლოდ 5,132 იქნა დეტალურად განხილული და მხოლოდ 404 გადაეგზავნა პროკურატურის ორგანოებს, ხოლო ფულის გათეთრებას ან ტერორიზმის დაფინანსებას მხოლოდ დაახლოებით ასი მათგანი შეეხებოდა. მომჩივნის მტკიცებით, ეს ციფრები აჩვენებდა, რომ სისტემა არაეფექტიანი იყო და, ამდენად, ჩარევის აუცილებლობა არ არსებობდა. ეს სასამართლოსთვის არადამაჯერებელია. სასამართლო ვერ ხედავს, თუ რა სარგებელი შეიძლება ჰქონდეს ამ ციფრებს წინამდებარე საქმეში, როცა Tracfin-ის საქმიანობის 2010 წლის ანგარიში ცხადყოფს, რომ ეჭვების შესახებ 19,208 განაცხადიდან არც ერთი არ ყოფილა შეტანილი ადვოკატის მიერ. პირიქით, იგი მიიჩნევს, რომ ეს ანგარიში მიღწეული შედეგების პოზიტიური სურათს წარმოაჩენს; მართლაც, FATF-მა დაადგინა, რომ ის მეთოდები, რასაც საფრანგეთი ფულის გათეთრების და ტერორიზმის დაფინანსების წინააღმდეგ ბრძოლისთვის იყენებდა, ყველაზე ეფექტიან მეთოდებს შორის იყო მსოფლიოში. გარდა ამისა, სასამართლო აღნიშნავს, რომ მომჩივნის არგუმენტი სისტემის შემაკავებელ ეფექტს უგულებელყოფს.

126. დასასრულ, და რაც ყველაზე მთავარია, ჩარევის პროპორციულობის შეფასებისას, სასამართლოს აზრით, ორი ფაქტორია გადამწყვეტი.

127. პირველ რიგში, როგორც ზემოთ ითქვა და როგორც Conseil d’Etat-მა აღნიშნა, ის ფაქტი, რომ ადვოკატებს ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება მხოლოდ ორ შემთხვევაში ეკისრებათ: როცა ბიზნესსაქმიანობის კონტექსტში ისინი, კლიენტების სახელით ან დავალებით, რაიმე ფინანსურ ან უძრავ ქონებასთან დაკავშირებულ გარიგებაში მონაწილეობენ, ან მოქმედებენ, როგორც მათი ნდობით აღჭურვილი პირები; და როცა ისინი კლიენტებს ეხმარებიან იმ გარიგებების დაგეგმვასა და განხორციელებაში, რომლებიც გარკვეულ ოპერაციებს უკავშირდება (უძრავი ქონების ან არამატერიალური კაპიტალის ყიდვა-გაყიდვას; კლიენტის კუთვნილი ფულადი სახსრების, ფასიანი ქაღალდების ან სხვა აქტივების მართვას; მიმდინარე, შემნახველი ან ფასიანი ქაღალდების ანგარიშების გახსნას ან სადაზღვევო ხელშეკრულებების გაფორმებას; კომპანიების შექმნისთვის საჭირო შენატანების ორგანიზებას; კომპანიების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას; კონცერნების ან მსგავსი სტრუქტურების შექმნას, ექსპლუატაციას ან მართვას; საქველმოქმედო ფონდების შექმნას ან მართვას). ამგვარად, ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება შეეხება მხოლოდ იმ დავალებებს, რომლებსაც ადვოკატები ასრულებენ – და რომლებიც იმავე ვალდებულებას დაქვემდებარებული სხვა პროფესიების წარმომადგენელთა მიერ შესრულებულის ანალოგიურია – და არა იმ როლს, რასაც ისინი კლიენტების დაცვაში თამაშობენ.

გარდა ამისა, სავალუტო-საფინანსო კოდექსი მიუთითებს, რომ ადვოკატები ამ ვალდებულებას არ ექვემდებარებიან, როცა განსახილველი ქმედება „სასამართლო პროცესს უკავშირდება, მიუხედავად იმისა, მათ ხელთ არსებული ინფორმაცია მიღებული ან მოპოვებული იყო პროცესამდე, პროცესის მიმდინარეობის პერიოდში თუ აღნიშნული პროცესის დასრულების შემდეგ, მათ შორის, ამგვარი პროცესის ინიცირების ან თავიდან აცილების გზების შესახებ რაიმე რჩევის მიცემისას, ან მაშინ, როცა ისინი იურიდიულ კონსულტაციას უწევენ, თუკი აღნიშნული ინფორმაცია გაცემული არ იქნა ფულის გათეთრების ან ტერორიზმის დაფინანსების მიზნით ან იმის ცოდნით, რომ კლიენტმა იგი ფულის გათეთრების ან ტერორიზმის დაფინანსების მიზნით მოითხოვა“ (სავალუტო-საფინანსო კოდექსის მუხლი L.561-3; იხილეთ ზემოთ პარაგრაფი 32).

128. ამგვარად, ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება არ ეხება, არსებითად, ადვოკატის, როგორც დამცველის როლის, რომელიც, როგორც ზემოთ აღინიშნა, იურისტის პროფესიული პრივილეგიის საფუძველს წარმოადგენს.

129. მეორე ფაქტორია ის, რომ კანონმდებლობა ითვალისწინებდა ფილტრს, რომელიც პროფესიულ პრივილეგიას იცავს: ადვოკატები არ უგზავნიან განაცხადებს უშუალოდ Tracfin-ს, არამედ, საჭიროებისამებრ, Conseil d’Etat-სა და საკასაციო სასამართლოს ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს თავმჯდომარეს, ან ადვოკატთა იმ ასოციაციის თავმჯდომარეს, რომლის წევრიცაა ეს ადვოკატი. შეიძლება ჩაითვალოს, რომ ამ ეტაპზე, როცა ადვოკატი ინფორმაციას უზიარებს თავის კოლეგას, ვინც არა მხოლოდ ქცევის იმავე წესებს ექვემდებარება, არამედ მისი კოლეგების მიერ არჩეულიცაა, რომ ისინი დაიცვას, პროფესიული პრივილეგია არ ირღვევა. განსახილველი კოლეგა, ვისაც ყველაზე უკეთ შეუძლია, განსაზღვროს, თუ რომელ ინფორმაციაზე ვრცელდება ადვოკატსა და კლიენტს შორის ურთიერთობის პრივილეგია და რომელზე – არა, მხოლოდ მას შემდეგ უგზავნის Tracfin-ს ეჭვების შესახებ განაცხადს, რაც დარწმუნდება, რომ სავალუტო-საფინანსო კოდექსის L.561-3 მუხლში მითითებული პირობები დაკმაყოფილებულია (იმავე კოდექსის მუხლი L.561-17; იხილეთ ზემოთ პარაგრაფი 38). ამასთან დაკავშირებით მთავრობამ აღნიშნა, რომ ინფორმაცია არ გადაიგზავნება, თუ ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარე ჩათვლის, რომ ფულის გათეთრების შესახებ ეჭვი არ არსებობს, ან თუ აღმოჩნდება, რომ გადაცემული ინფორმაცია ისეთი საქმიანობის მიმდინარეობისას იქნა მიღებული, რომელზეც ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულება არ ვრცელდება.  

130. სასამართლომ უკვე აღნიშნა, რომ ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარის როლი გარანტიას წარმოადგენს, როცა საქმე ეხება იურისტის პროფესიული პრივილეგიის დაცვას. გადაწყვეტილებაში ანდრე სასამართლომ მიუთითა, რომ კონვენციას ხელი არ შეუშლია ეროვნული კანონმდებლობისთვის, ადვოკატის ოფისების ჩხრეკის შესაძლებლობას დაეშვა, რამდენადაც იგი სათანადო გარანტიებს ითვალისწინებდა; უფრო ფართო კონტექსტში, მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მკაცრი კონტროლის პირობებში, კლიენტებთან ურთიერთობასთან დაკავშირებით ადვოკატებზე გარკვეული ვალდებულებების დაკისრება შესაძლებელი იყო, მაგალითად, ისეთ შემთხვევაში, როცა ადვოკატის დანაშაულებრივ საქმიანობაში ჩართვის დამაჯერებელი მტკიცებულება არსებობდა და ასევე – ფულის გათეთრების წინააღმდეგ ბრძოლის კონტექსტში. სასამართლომ შემდეგ მხედველობაში მიიღო ის ფაქტი, რომ ჩხრეკა ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარის თანდასწრებით ჩატარდა, რაც მან „სპეციალურ პროცედურულ გარანტიად“ მიიჩნია (§§ 42 და 43). ანალოგიურად, ზემოხსენებულ (§ 69) გადაწყვეტილებაში რომენი და შმიტი სასამართლომ აღნიშნა, რომ ადვოკატის სამუშაო ადგილის ჩხრეკა „სპეციალური პროცედურული გარანტიების“ თანხლებით ჩატარდა, მათ შორის, ადვოკატთა ასოციაციის საბჭოს თავმჯდომარის თანდასწრებით. და ბოლოს, ზემოხსენებულ (იხილეთ, კერძოდ, §§ 37 და 43) საქმეში ქსავიერ და სილვეირა სასამართლომ მე-8 მუხლის დარღვევა დაადგინა ნაწილობრივ იმის გამო, რომ იქ ადვოკატის სამუშაო ადგილის ჩხრეკისას არანაირი მსგავსი გარანტია არ არსებობდა.

131. ზემოხსენებულის ფონზე, სასამართლო მიიჩნევს, რომ დასახული მართლზომიერი მიზნის და დემოკრატიულ საზოგადოებაში ამ მიზნის განსაკუთრებული მნიშვნელობის გათვალისწინებით, ადვოკატებზე ეჭვების შესახებ განცხადების ვალდებულების დაკისრება, როგორც ეს საფრანგეთში ხორციელდება, ადვოკატთა პროფესიულ პრივილეგიაში დისპროპორციულ ჩარევას არ წარმოადგენს.

132. ამგვარად, კონვენციის მე-8 მუხლი არ დარღვეულა.

 

II. სხვა სავარაუდო დარღვევები

133. მომჩივანი ჩიოდა, რომ 2007 წლის 12 ივლისის პროფესიული რეგულაციები საკმარისი სიცხადით არ განმარტავდა ადვოკატებზე დაკისრებულ ვალდებულებებს, რომლებიც დისციპლინურ ზომებს ექვემდებარებოდა, რამდენადაც ამ რეგულაციებში გამოიყენებოდა ისეთი ბუნდოვანი და ზოგადი ტემინები, როგორიცაა „ეჭვების შესახებ განცხადება“ და „სამართლებრივი კვლევა“. იგი ამტკიცებდა, რომ ამით სამართლებრივი სარწმუნოობის პრინციპი და, შესაბამისად, კონვენციის მე-7 მუხლი დაირღვა.

სასამართლო განმეორებით აღნიშნავს, რომ მე-7 მუხლი კრძალავს ბრალდებულის საზიანოდ სისხლის სამართლის კანონმდებლობის რეტროსპექტულ გამოყენებას და, უფრო ზოგადად, განასახიერებს პრინციპს, რომ მხოლოდ კანონს შეუძლია დანაშაულის განსაზღვრა და სასჯელის დადგენა და რომ სისხლის სამართლის კანონმდებლობა არ უნდა იქნეს, მნიშვნელოვანწილად, ბრალდებულის საზიანოდ გაგებული; აქედან გამომდინარეობს ის, რომ „დანაშაული ცხადად უნდა იყოს განსაზღვრული კანონში“ (იხილეთ კოკინაკისი საბერძნეთის წინააღმდეგ, 1993 წლის 25 მაისი, Series A no. 260-A, § 52). ეს ვრცელდება მხოლოდ „სისხლის სამართლის“ პროცესზე, კონვენციის მნიშვნელობით, რომელსაც მოჰყვა „მსჯავრდება“ ან „სასჯელის“ შეფარდება. დისციპლინური ზომები, რაც 2007 წლის 12 ივლისის რეგულაციების შეუსრულებლობას შეიძლება მოჰყოლოდა, კლასიფიცირებული რომც ყოფილიყო, როგორც „სისხლის სამართლის“ პროცესი კონვენციის მნიშვნელობით, ახლა სასამართლო აღნიშნავს, რომ მომჩივნის წინააღმდეგ არანაირი ამგვარი საქმე არ აღძრულა. ეს ნიშნავს, რომ მას არ შეუძლია იმის მტკიცება, რომ მე-7 მუხლის სავარაუდო დარღვევის მსხვერპლია. ამგვარად, საჩივრის ეს ნაწილი ratione personae შეუთავსებელია კონვენციის დებულებებთან და უარყოფილი უნდა იყოს 35-ე მუხლის მე-3 ნაწილის (ა) პუნქტისა და ამავე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად.

134. კონვენციის მე-6 მუხლის საფუძველზე მომჩივანი ჩიოდა, რომ ადვოკატებზე დაკისრებული ვალდებულება, კლიენტების შესაძლო უკანონო მოქმედებებთან დაკავშირებით მათი „ეჭვების“ შესახებ განეცხადებინათ, ამ კლიენტების უფლებასთან, საკუთარი თავის ინკრიმინაცია არ მოეხდინათ და მათი უდანაშაულობის პრეზუმფციის უფლებასთან შეუთავსებელი იყო.

სასამართლო აღნიშნავს, რომ მომჩივნის საჩივარი სხვა ადამიანების უფლებების დარღვევას ეხება. ამდენად, მას არ შეუძლია იმის მტკიცება, რომ დაზარალებულია, კონვენციის 34-ე მუხლის მნიშვნელობით. შესაბამისად, საჩივრის ეს ნაწილი ratione personae შეუთავსებელია კონვენციის დებულებებთან და უარყოფილი უნდა იყოს 35-ე მუხლის მე-3 ნაწილის (ა) პუნქტისა და ამავე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად.

 

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, სასამართლო ერთხმად

1. აცხადებს კონვენციის მე-8 მუხლთან დაკავშირებულ საჩივარს დასაშვებად, ხოლო საჩივრის დანარჩენ ნაწილს – დაუშვებლად; 

2. ადგენს, რომ კონვენციის მე-8 მუხლი არ დარღვეულა.

 

გადაწყვეტილება შედგენილია ფრანგულ ენაზე დაგამოცხადდაღიასხდომაზეადამიანისუფლებათაევროპულისასამართლოსშენობაში, სტრასბურგში, 2012 წლის 6 დეკემბერს.

კლაუდია ვესტერდიკი                                                   დინ შპილმანი
სასამართლო გამწესრიგებელი                                      თავმჯდომარე

© ევროპის საბჭო/ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, 2013

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს ოფიციალური ენებია ინგლისური და ფრანგული. წინამდებარე თარგმანი გაკეთდა ევროპის საბჭოს ადამიანის უფლებების ნდობის ფონდის მხარდაჭერით (www.coe.int/humanrightstrustfund). თარგმანი სასამართლოსთვის სავალდებულო იურიდიული ძალის მქონე არაა და სასამართლო მის ხარისხზე პასუხს არ აგებს. თარგმანის ჩამოტვირთვა შესაძლებელია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მონაცემთა ბაზიდან (http://hudoc.echr.coe.int), ან ნებისმიერი სხვა მონაცემთა ბაზიდან, რომელსაც სასამართლომ წინამდებარე თარგმანი გადასცა. თარგმანის გამოყენება არაკომერციული მიზნებისთვის ნებადართულია იმ პირობით, რომ მოხდება საქმის სრული დასახელების ციტირება, ზემოთ მოცემული საავტორო უფლებებისა და ადამიანის უფლებების ნდობის ფონდის შესახებ შენიშნვის მითითებით. წინამდებარე თარგმანის, ან მისი ნაწილის, კომერციული მიზნებით გამოყენების სურვილის შემთხვევაში, გთხოვთ, მიმართოთ This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. .

© Council of Europe/European Court of Human Rights, 2013.

The official languages of the European Court of Human Rights are English and French. This translation was commissioned with the support of the Human Rights Trust Fund of the Council of Europe (www.coe.int/humanrightstrustfund). It does not bind the Court, nor does the Court take any responsibility for the quality thereof. It may be downloaded from the HUDOC case-law database of the European Court of Human Rights (http://hudoc.echr.coe.int) or from any other database with which the Court has shared it. It may be reproduced for non-commercial purposes on condition that the full title of the case is cited, together with the above copyright indication and reference to the Human Rights Trust Fund. If it is intended to use any part of this translation for commercial purposes, please contact This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. . 

© Conseil de l’Europe/Cour européenne des droits de l’homme, 2013 

Les langues officielles de la Cour européenne des droits de l’homme sont le français et l’anglais. La présente traduction a été effectuée avec le soutien du Fonds fiduciaire pour les droits de l’homme du Conseil de l’Europe (www.coe.int/humanrightstrustfund). Elle ne lie pas la Cour, et celle-ci décline toute responsabilité quant à sa qualité. Elle peut être téléchargée à partir de HUDOC, la base de jurisprudence de la Cour européenne des droits de l’homme (http://hudoc.echr.coe.int), ou de toute autre base de données à laquelle HUDOC l’a communiquée. Elle peut être reproduite à des fins non commerciales, sous réserve que le titre de l’affaire soit cité en entier et s’accompagne de l’indication de copyright ci-dessus ainsi que de la référence au Fonds fiduciaire pour les droits de l’homme. Toute personne souhaitant se servir de tout ou partie de la présente traduction à des fins commerciales est invitée à le signaler à l’adresse suivante : This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. .

 

[1]avoué-ს პროფესია 2012 წლის 1 იანვარს გაუქმდა (2011 წლის 25 იანვრის კანონი, რომლითაც რეფორმა განიცადა სააპელაციო სასამართლოში წარმომადგენლობის წესმა).